ΤΟ ΔΙΛΗΜΜΑ ΤΟΥ ΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΟΥ

Όσοι γνωρίζουν τη θεωρία παιγνίων θα ξέρουν ότι το «δίλημμα του φυλακισμένου» εντάσσεται στο «διαπραγματευτικό πρόβλημα» ανάμεσα σε ασταθώς ισορροπούντες παράγοντες. Σχετίζεται με το ζήτημα της εμπιστοσύνης ανάμεσα στους δρώντες και θεωρεί ότι όταν ο ένας υπόδικος εμπιστεύεται τον άλλον υπόδικο και δεν ομολογούν αμφότεροι εγκληματική πράξη στις αρχές, οι ποινές που τους καταλογίζονται είναι πολύ μικρότερες από εκείνες που θα εισέπρατταν αν ο ένας «κάρφωνε» τον άλλον.

Το βασικό νόημα που εξέρχεται από αυτό το pattern είναι ότι οι διαπραγματεύσεις που οδηγούν σε σύγκρουση διαλύουν όχι μόνο την ισορροπία Nash ανάμεσα στους άμεσους διαπραγματευτές αλλά και στο ευρύτερο περιβάλλον εντός του οποίου αυτοί είναι τοποθετημένοι.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και ειδικά ο υπουργός οικονομικών γνωρίζει πολύ καλά αυτό το αξίωμα. Οι διαπραγματεύσεις που διεξάγει με τους Ευρωπαίους εταίρους ενέχουν υψηλό κίνδυνο ακριβώς γιατί ο παράγων εμπιστοσύνη έχει σχεδόν εξαλειφθεί.

                           Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Οι επιλογές του ελληνικού λαού ήταν απόλυτα σαφείς και αναμενόμενες. Ο ΣΥΡΙΖΑ, ένα κίνημα της ευρωπαϊκής αριστεράς κατήγαγε αναμφισβήτητη νίκη αλλά όχι αυτοδυναμία.

Δεν θα εξετάσουμε εδώ τον τρόπο που σχηματίστηκε η νέα κυβέρνηση ούτε τις αναγκαιότητες που επέβαλλαν την συγκεκριμένη δικομματική συνεργασία. Εκείνο που ενδιαφέρει είναι ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ. Χωρίς αμφιβολία η κυβέρνηση του είναι ό,τι καλύτερο έχει να προσφέρει ο χώρος αυτός. Άνθρωποι έξω από το σύστημα της πολιτικής ακινησίας, με συγκρότηση ευθύνης και συγκρότηση ιδεών. Ωστόσο χωρίς εμπειρία διακυβέρνησης και ίσως χωρίς πλήρη αντικειμενική γνώση των ευρωπαϊκών και διεθνών ισορροπιών. Αντικειμενική γνώση με την έννοια της απώθησης της υποκειμενικής ερμηνείας των πραγμάτων και της ιδεολογικής φορτήσεως.

Η κυβέρνηση είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από θεσμική άποψη από ό,τι είναι το κόμμα. Τουλάχιστον έτσι θα έπρεπε να είναι. Δυστυχώς όμως όπως απέδειξε η εμπειρία του ΠΑΣΟΚ, τα δύο αυτά θεσμικά υποκείμενα ταυτίστηκαν πλήρως ή μάλλον το κρατικό σύστημα απορρόφησε το κομματικό. Το κόμμα οφείλει να ενσωματώνει τα ιδεολογικά στοιχεία στη δράση του ενώ η κυβέρνηση αποκλειστικά τα πολιτικά δηλαδή τις αρχές του κριτικού ρεαλισμού.

Η βαριά ελαφρότητα των εκλογών

Ωραία! "Ήρθε η ώρα του λαού"! "Και τώρα θα μιλήσει ο λαός". "Ο λόγος στους πολίτες, η εξουσία στο λαό"! Καθιερωμένες διαπιστώσεις την ώρα των εκλογών. Δεν αντιλέγουμε.

Ο λαός θα αποφασίσει για τον κυβερνήτη του και το πρόγραμμα που του προσφέρει. Αρκεί αυτό (το πρόγραμμα) να είναι συμβατό με την πραγματικότητα και να υποδεικνύει λύσεις. Τά προγράμματα όμως που μας σερβιρίστηκαν περισσότερο μοιάζουν με συρραφές προτάσεων και «σπασμένων» ιδεών παρά με συνεκτικά και ολοκληρωμένα πολιτικά σύνολα δράσεων, και διατείνονται εντούτοις ότι είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας. Απουσιάζει επιπλέον η ακτινογραφία των προβλημάτων και κυρίως η ταξινόμηση τους καθώς και η ιεράρχιση κατά μείζονα τάξη. Αντιθέτως για άλλη μία φορά η πολιτική αντιπαράθεση έλαβε τη μορφή των διαζεύξεων, των απόλυτων εναλλακτικών, των αντίθετων κόσμων και άλλα του είδους γλαφυρά.

   ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΤΩΡΑ

"Οι εμφύλιες συγκρούσεις έφεραν μεγάλες και αμέτρητες συμφορές στις πολιτείες. Σε καιρό ειρήνης και όταν ευημερεί ο κόσμος και οι πολιτείες οι άνθρωποι είναι ήρεμοι, γιατί δεν τους πιέζουν ανάγκες φοβερές. Αλλά όταν έρθει ο πόλεμος (δηλαδή οι εμφύλιες συγκρούσεις, υπογρ. δική μου), που φέρνει στους ανθρώπους την καθημερινή στέρηση, γίνεται δάσκαλος της βίας κι ερεθίζει τα πνεύματα του πλήθους σύμφωνα με τις καταστάσεις που δημιουργεί.  Για να δικαιολογούν τις πράξεις τους άλλαζαν ακόμα και τη σημασία των λέξεων. Η παράλογη τόλμη θεωρήθηκε ανδρεία και αφοσίωση στο κόμμα, η προσωπική διστακτικότητα θεωρήθηκε δειλία που κρύβεται πίσω από εύλογες προφάσεις και η σωφροσύνη προσωπίδα της αναδρείας. Η παραφορά θεωρήθηκε ανδρική αρετή ενώ η τάση να εξετάζονται προσεκτικά όλες οι όψεις ενός ζητήματος θωρήθηκε πρόφαση για υπεκφυγή. Όποιος ήταν έξαλλος γινόταν ακουστός ενώ όποιος έφερνε αντιρρήσεις γινόταν ύποπτος. Όποιος επιννούσε κανένα τέχνασμα και πετύχαινε τον θωρούσαν σπουδαίο, ενώ όποιος ήταν αρκετά προνοητικός ώστε να μη χρειαστούν τέτοια μέσα, θεωρούσαν ότι διαλύει το κόμμα και ότι ότι είναι τρομοκρατημένος από την αντίπαλη παράταξη. Με μια λέξη όποιος πρόφταινε να κάνει κακό πριν από άλλον ήταν άξιος επαίνου καθώς και εκείνος που παρακινούσε στο κακό όποιον δεν είχε σκεφτεί να το κάνει...Καμμία από τις δύο παρατάξεις δεν είχε κανέναν ηθικό φραγμό, κι εκτιμούσε περισσότερο όσους κατόρθωναν να κρύβουν κάτω από ωραία λόγια φοβερές πράξεις. Όσοι πολίτες ήταν μετριοπαθείς θανατώνονταν απο τη μία ή την άλλη παράταξη είτε επειδή είχαν αρνηθεί να πάρουν  μέρος στον αγώνα είτε επειδή η ιδέα και μόνο ότι θα μπορούσαν να επιζήσουν προκαλούσε εναντίον τους το φθόνο. Έτσι οι εμφύλιοι σπαραγμοί έγιναν αιτία ν' απλωθεί σ' όλο τον ελληνικό κόσμο κάθε μορφή κακίας και το ήθος, που είναι το κύριο γνώρισμα της ευγενικής ψυχής, κατάντησε να είναι καταγέλαστο και εξαφανίστηκε". Θουκυδίδου Ιστορία (3.81-3).