Η ΑΦΡΙΚΗ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ

Διεθνώς τα φαινομενικά δεδομένα σχηματίζουν τάση μεγάλων αλλαγών. Η διαίρεση της κοινωνίας των ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια, η αμφισβήτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά το Brexit, ο αφανισμός της Συρίας, οι αναταραχές στη Μέση Ανατολή, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η ενεργειακή κρίση και η κρίση των πρώτων υλών και το σημαντικότερο όλων η ενίσχυση της Κίνας στη διεθνή οικονομία και πολιτική σκηνή είναι εξελίξεις ομού που δύνανται να μεταβάλλουν τη σταθερότητα των αξόνων ισορροπίας στις διεθνείς σχέσεις. Δεν έχει ακόμα μεταβληθεί τίποτα θα έλεγα αλλά έχουν αρχίσει να συγκεντρώνονται προϋποθέσεις μεταβολών που κανείς όμως ακόμα δεν μπορεί να ισχυριστεί με βεβαιότητα ότι ο κόσμος παίρνει διαφορετικό σχήμα ως προς τις κατανομές του πλούτου και των γεωπολιτικών συμμαχιών.

Από το σημείο αυτό του χρόνου με την ενεργειακή κρίση σε έξαρση λόγω του πολέμου της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας, μπορούμε να υποθέσουμε τρία σενάρια εξελίξεων. Το πρώτο είναι αυτό που έχει ήπιες εξελίξεις στις διεθνείς ισορροπίες και αφορά στην αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από τα εδάφη της Ουκρανίας εκτός από την περιοχή του Ντομπάς – Ντονιέσχ, περιοχή που θα προσαρτηθεί σταδιακά στη ρωσική επικράτεια. Αυτό το σενάριο δεν θα δημιουργήσει αλλαγή των διεθνών ισορροπιών.

Το δεύτερο σενάριο είναι αυτό που αναφέρεται στην επέκταση του ρωσικού πολέμου και σε άλλες περιοχές της Ουκρανίας και της Μολδαβίας με στόχο τη δημιουργία της Νέας Νότιας Ρωσίας με ακαριαίες συνέπειες στις γεωπολιτικές ισορροπίες διεθνώς. Πρώτον θα προκαλέσει ενίσχυση του ΝΑΤΟ με την συμμετοχή της Φιλανδίας και Σουηδίας και δεύτερο επειδή η Ρωσία δεν έχει την οικονομική δύναμη διεξαγωγής ενός τέτοιου πολέμου θα υποταχθεί ολοκληρωτικά στη Κίνα αρκεί αυτή η τελευταία να δώσει την συγκατάθεση της. Το ενδεχόμενο η Κίνα να εναντιωθεί σε μία τέτοια περίπτωση λόγω των ισχυρών συμφερόντων που έχει με το δυτικό κόσμο είναι σενάριο υψηλών πιθανοτήτων.

         Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΗ ΜΕ ΣΟΒΑΡΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ

Πόσο πιθανό είναι το φαινόμενο της λεγόμενης παγκοσμιοποίησης να γνωρίσει την μεγαλύτερη απειλή από τότε που σχηματίσθηκε; Πόσο πιθανό είναι να επικρατήσουν οι δυνάμεις της εσωστρέφειας και της εθνικής περιχαράκωσης;

Η έναρξη της τρίτης δεκαετίας του 21^ου πρώτου αιώνα φέρνει καθώς φαίνεται μεγάλες προκλήσεις που δύνανται να υπονομεύσουν την υφιστάμενη παγκόσμια ισορροπία.

Μετά τον επανακαθορισμό των δυνάμεων που ακολούθησε κατά την κρίση του 2008, φάνηκε πως η δυναμική της παγκόσμιας οικονομίας είναι μεγαλύτερη από τους παράγοντες που προκαλούν κρίσεις. Τουλάχιστον έτσι φάνηκε γιατί για τα δέκα χρόνια που ακολούθησαν οι οικονομικές ισορροπίες έστω και εύθραυστες επανάφεραν τις καταγεγραμμένες αναπτυξιακές τάσεις σε κάθε περιφερειακό πόλο. Στην Β. Αμερική η αποκατάσταση μετά την μικρή εκκαθάριση των αγορών της πίστης και των κατοικιών έδωσε ενίσχυση στα αναπτυξιακά κύματα βελτιώνοντας και την δυναμική, στην Ε. Ένωση η κρίση του χρέους αντιμετωπίστηκε θετικά σε γενικές γραμμές δημιουργώντας επιπλέον προσδοκίες για την προώθηση του προγράμματος της πολιτικής ενοποίησης και στην Κίνα τα μεγάλα κύματα ανάπτυξης έγιναν ακόμα μεγαλύτερα.

Σήμερα όμως η δυναμική αυτή αναχαιτίζεται δραματικά. Ένας αναπάντεχος συνδυασμός πολλών απειλητικών παραγόντων εμφανίστηκε ξαφνικά και έθεσε σε τροχιά επικίνδυνων ελιγμών τις προσαρμοστικές πολιτικές των μεγάλων δυνάμεων. Παρατεταμένη Πανδημία παγκόσμιων διαστάσεων, ξέσπασμα πολέμου σχετικά μεγάλων κρατικών δυνάμεων σε ευρωπαϊκό έδαφος και ένα ξεχασμένο παλιό σκιάχτρο αυτό του στασιμοπληθωρισμού απειλεί να εμφανισθεί. Η πλήρης δραστηριοποίηση του συνδυασμού αυτού παράγει αισθήματα απόγνωσης γιατί εμφανίζεται με εκρήξεις όχι μόνο βομβών αλλά και τιμών των ενεργειακών προϊόντων, των πρώτων υλών και των βασικών και αναγκαίων για την καθημερινότητα αγαθών.

                 Ο ΚΑΝΟΝΑΣ ΤΗΣ ΑΝΙΣΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ

Φαίνεται πως υπάρχουν δυνάμεις που βρίσκονται πάνω από τις δυνατότητες ελέγχου και των κυβερνήσεων και των κοινωνιών. Δυνάμεις που κανείς από τους δρώντες δεν ήθελε να υπάρξουν ούτε και να σχηματοποιηθούν. Πέρα δηλαδή από κάθε θέληση και κάθε σκοπό. Οι δυνάμεις αυτές συνθέτουν τον υπερβατολογικό χώρο, για να δανειστώ ένα όρο από τον Κάντ.

Εύλογο είναι να αναρωτηθεί κάποιος «πως τότε δημιουργούνται αυτές οι δυνάμεις;». Αυτές οι δυνάμεις κατά τη γνώμη μου, σχηματίζονται ως φαινόμενο του υπέρ πολλαπλασιασμού των ατομικών βουλήσεων/ αποφάσεων. Το πεδίο είναι πλανητικό και έως ένα ορισμένο σημείο η ένσκοπη βούληση για την επίτευξη ενός έργου είναι αποτελεσματική. Μετά όμως από ένα οριακό σημείο τη λεγόμενη πεπλατυσμένη γραμμή ή κατώφλι, η επανάληψη προκαλεί κατά ένα μεταφυσικό τρόπο συνέπειες που κανείς δεν ήθελε ή δεν επιδίωκε. Το αντίθετο θα έλεγα. Δημιουργείται ένας βρόχος αρνητικής ανάδρασης. 

Αυτά τα αποτελέσματα αυτονομούνται από τους δημιουργούς τους και ορίζουν αρνητικά ή και ενίοτε θετικά τις εξελίξεις του συνόλου. Επεξηγώντας περεταίρω θα τολμήσω να πω ότι οι δυνάμεις αυτές δημιουργούνται από τις αντινομίες του Λόγου, εννοώντας, των κακών εκτιμήσεων του ανθρώπινου μυαλού δηλαδή της γνωστικής του ικανότητας που αν δεν ελεγχθεί αυτό κριτικά οδηγεί σε ζημιογόνους εκτροχιασμούς.

        Η ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΤΟΜΟΥ

Το άτομο μέσα στην κοινωνία και ο ρόλος του στη γένεση και διαμόρφωση της είναι ένα θέμα που απασχόλησε και απασχολεί σχεδόν όλες τις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες. Αν εξαιρέσουμε το βιολογικό του απτό υπόβαθρο, το άτομο το ίδιο ως υποκείμενο είναι μία κατ’ εξοχήν έννοια με ιστορικό περιεχόμενο.

Στη φιλοσοφία, στην κοινωνιολογία, στην πολιτική επιστήμη, στην ανθρωπολογία, στη ψυχολογία και φυσικά στα οικονομικά το άτομο συνιστά το κέντρο πέριξ του οποίου κινούνται οι αναλύσεις, οι εκτιμήσεις και τα αξιολογικά επιστημονικά πορίσματα. Το άτομο δηλαδή το ανθρώπινο όν είναι ταυτόχρονα δημιουργός και δημιούργημα. Δημιουργός συνθηκών, δομών και κοινωνιών και ταυτόχρονα αποτέλεσμα τους. Ο διττός αυτός χαρακτήρας του όντος αυτού το οποίο από τον Αριστοτέλη ορίστηκε ως «ζώον λόγον έχον», έχει κατά καιρούς προκαλέσει μεγάλα κύματα σύγχυσης και ασάφειας στους επιστήμονες και στους αντίστοιχους κλάδους που το μελετούν. Οφείλουμε να σκεφτούμε τον φιλοσοφικό δυισμό του υποκειμένου και του αντικειμένου, τον κοινωνιολογικό ανάλογο του δρώντος και των δομών και τόσων άλλων δυισμών από τους οποίους προέκυψαν και αντίστοιχες πολιτικές ιδεολογίες όπως ο φιλελευθερισμός ή ο αυταρχικός κρατικός ολοκληρωτισμός.