ΤΟ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ «ΕΛΕΥΘΕΡΟ»

Την παραμονή των Χριστουγέννων η Ε. Ένωση και η Μ. Βρετανία συμφώνησαν τελικά να εκδώσουν μία συμφωνία με τους όρους του χωρισμού τους. Κάτι σαν συναινετικό διαζύγιο ας πούμε. Οικονομικά και πολιτικά, κυρίως όμως οικονομικά, η Βρετανία θα μπορεί να θεωρεί τον εαυτό της απαλλαγμένο από τις υποχρεώσεις που προέκυπταν από την συμμετοχή της στις κοινές πολιτικές της Ένωσης. Απ’ αυτήν την άποψη θα έχει κάποιο όφελος. Από την άλλη όμως οι επιπτώσεις από την διακοπή της ελεύθερης μετακίνησης των εργαζομένων, από την αύξηση του κόστους σπουδών των ξένων φοιτητών και από την μετεγκατάσταση των επιχειρήσεων σε ευρωπαϊκό έδαφος, μη εξαιρουμένων και πολλών χρηματοοικονομικών, θα κοστίσουν στους βρετανούς μία μεγάλη απώλεια. Βραχυπρόθεσμα έχουν κάνει τους υπολογισμούς τους οι συντηρητικοί του Τζόνσον και έκριναν ότι το όφελος είναι μεγαλύτερο από το κόστος και όχι μόνο στο οικονομικό αλλά και στο εθνικό ή οποιοδήποτε άλλο επίπεδο.

Από όποια σκοπιά και αν το δει ένας σχολαστικός παρατηρητής θα αποφανθεί συνετά ότι είναι πολύ νωρίς ακόμα για να εξαχθούν θετικά ή αρνητικά συμπεράσματα από το Brexit.

Μία πολύ πρώιμη προσέγγιση θα δώσει τη γνώμη ότι η Βρετανία δεν μπορούσε να αναπτύξει τη διεθνή πολιτική της μέσω των στενών ορίων της Ε. Ένωσης στα οποία ήταν σφηνωμένη. Τώρα, είναι αλήθεια, ότι το πεδίο ελευθερίας για άσκηση παγκόσμιας πολιτικής μεγαλώνει.

Επί πλέον η Μ. Βρετανία όπως έχει αποδείξει η ιστορική της πορεία ποτέ δεν θεώρησε τον εαυτό της ευρωπαϊκή δύναμη. Συγκαταλέγονταν όπως υπογράμμιζε ο Μακίντερ, στην ομάδα των θαλασσινών κρατών που σε πολλές περιπτώσεις βρέθηκαν σε σύγκρουση με τα ηπειρωτικά κράτη. Η Μ. Βρετανία τον 20^ο αιώνα γνώρισε με μεγάλη σφοδρότητα δύο πολέμους εναντίον της Γερμανίας που σήμερα δεσπόζει κυριαρχικά στις πολιτικές της Ε. Ένωσης. Ακόμα ποιο παλιά, τον 19^ο αιώνα, βρέθηκε να αντιμετωπίζει πολεμικά τους Γάλλους εξίσου θανάσιμα.

                           ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΩΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΩΝ ΕΚΛΟΓΩΝ

Οι αμερικανικές εκλογές τελείωσαν, η συμμετοχή των πολιτών ήταν αναμενόμενα μεγάλη, νικητής αναδείχθηκε στο νήμα και ετοιμάζεται τώρα για την ανάληψη της διοικητικής εξουσίας.

Οι εκλογές αυτές ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες γιατί προέβαλαν προς έγκριση ζητήματα που δεν είχαν σ’ αυτή την ένταση ξανατεθεί. Εκών άκων αυτός που ήταν πρωταγωνιστής ήταν ο Τράμπ. Άνθρωπος ενός τμήματος της αγοράς, με λιγοστές ικανότητες γεωστρατηγικής ανάλυσης ωθήθηκε εμπειρικά προς το κέντρο της σκηνής και η πολιτική του ρητορική στην απλούστερη της εκδοχή, εξέφρασε δυνάμεις συμφερόντων που κυρίως δεν είναι στον υπέρθετο βαθμό συνδεδεμένες με την διεθνή αγορά. Γενίκευσε τα μερικά αυτά συμφέροντα και τα ονόμασε καθολικά αιτήματα του αμερικανικού έθνους.

ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΗ ΠΕΡΙΟΧΗ

Παρατηρώντας τα γεγονότα που λαμβάνουν χώρα τον τελευταίο καιρό στην ευρύτερη περιοχή διαπιστώνουμε αρχικά ορισμένες μεταβολές που τείνουν να διαμορφώσουν νέες ισορροπίες ισχύος.

1. Η διεύρυνση των συμμαχιών του Ισραήλ μέσα στον αραβικό κόσμο τον οδηγεί στην διάσπαση του και κατά συνέπεια στην σταδιακή αποδυνάμωση της πολιτικής βαρύτητας του αραβικού κόσμου. Εξ’ άλλου ο αμερικανικός άξονας που συνίσταται από το Ισραήλ, την Σαουδική Αραβία, τα Εμιράτα, την Αίγυπτο, την Ιορδανία, κλπ, και που πάει να διευρυνθεί με την Ελλάδα, και Κύπρο αποκτά μεγαλύτερη πολιτική ισχύ χωρίς την εμπλοκή του σε στρατιωτικές διενέξεις και συγκρούσεις, όπως στο παρελθόν. Οι Αμερικανοί δεν έχουν εξαλείψει το ενδιαφέρον τους για την περιοχή λόγω της υψηλής αξίας που αυτή διαθέτει και σε ό,τι αφορά το ζήτημα των ενεργειακών πηγών αλλά και σ’ αυτό της σύνδεσης ανατολής και δύσης. Οι αμερικανοί θα βρίσκονται πάντα εκεί που αναπτύσσει δραστηριότητες η Κίνα.
2. Δοθέντος ότι η Τουρκία του Ερτογάν δεν συνεισφέρει πλέον όσο θα έπρεπε δυναμικά σταθερότητας στην περιοχή αλλά και αφοσίωση στις σχέσεις της με τη Δύση, οι ΗΠΑ αναζητούν νέες συμμαχίες με χώρες που βρίσκονται πιο κοντά στη δημοκρατική διαβούλευση. Οι σχέσεις Τουρκίας και Ρωσίας ασφαλώς και ανησυχούν ένα σημαντικό μέρος του αμερικανικού κατεστημένου, όσο και αν ο χαρακτήρας τους φαίνεται να είναι συγκυριακός, και διαβουλεύονται με χώρες τόσο της ανατολικής Ευρώπης όσο και με αυτές των Βαλκανίων.

                                         ΤΟΥΡΚΙΚΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΛΙ …

Για περισσότερο από σαράντα χρόνια η Τουρκία έχει βάλει στο στόχαστρο την Ελλάδα και διεκδικεί απ’ αυτήν την μείωση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων. Δεν είναι επινόηση του Ερτογάν να επεκτείνει την τουρκική επικράτεια σε βάρος της Ελλάδος αλλά όλων των ηγέτιδων δυνάμεων της Τουρκίας είτε αυτές είναι κεμαλικής είτε ισλαμικής εμπνεύσεως. Απλώς ο τωρινός πρόεδρος συνεχίζει την παράδοση και το κάνει με ένα δικό του τρόπο περισσότερο επιθετικό και αλαζονικό. Με την αμφισβήτηση των ελληνικών δικαιωμάτων ταυτόχρονα αμφισβητεί και τις διεθνείς συνθήκες από τις οποίες προέκυψαν αυτά αλλά και το διεθνές νομικό πλαίσιο. Οι συνθήκες δεν είναι τίποτα άλλο παρά η νομική επικύρωση των πολιτικών συσχετισμών της εποχής εκείνης που συνάπτονται.

Από τη πρώτη ματιά γίνεται φανερό πως η τουρκική ηγεσία σκέπτεται πως οι συσχετισμοί και η ισορροπία δυνάμεων που κυριαρχούσαν μετά το πρώτο παγκόσμιο πόλεμο έχουν ασφαλώς αλλάξει και πως η Τουρκία δεν είναι πια η αδύναμη και καχεκτική χώρα που ήταν στα χέρια των μειζόνων δυνάμεων μετά την κατάρρευση της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Αυτό φυσικά είναι λάθος. Η ισορροπία των δυνάμεων και οι πολιτικοί συσχετισμοί όχι μόνο παραμένων κάτω από την κυριαρχία των μειζόνων ευρωπαϊκών δυνάμεων αλλά έχουν μάλιστα αυτές καταφέρει να ισχυροποιήσουν τις θέσεις τους. Εκείνο που έχει αλλάξει μόνο είναι ότι, μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, η Γερμανία έχει ανακτήσει δυνάμεις αλλά και έχει ενσωματωθεί πλήρως στις ευρωπαϊκές οικονομικές και πολιτικές δομές από τις οποίες και αντλεί δύναμη. Θα πρέπει εδώ να υπογραμμισθεί ότι και στους δύο πολέμους, τον μεγάλο και τον δεύτερο, η Τουρκία είχε καταστραφεί στον πρώτο και παρέμεινε ουδέτερη τυπικά στον τελευταίο.