ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΜΦΑΝΙΣΤΕΙ ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΚΡΙΣΗ;

Ποτέ δεν σταματά η ανθρωπότητα να βαδίζει. Πότε μπροστά και πότε πίσω. Άλλοτε με άνετες κινήσεις γιατί οι λεωφόροι που διαβαίνει είναι πλατιές, επίπεδες και μεγάλες και άλλοτε με δυσκολία γιατί αυτές στενεύουν και ανηφορίζουν. Στη πρώτη περίπτωση έχουμε αύξηση της ευημερίας ενώ στη δεύτερη συρρίκνωση της. Τα επακόλουθα που συνδέονται με τις δύο αυτές φάσεις είναι απείρως πολύπλοκα. Οι συνέπειες τεράστιες.

Η μεγάλη οικονομική κρίση της δεκαετίας του ’30 έφερε κατά κάποιο τρόπο τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο ενώ η μεταπολεμική άνθηση του δυτικού κόσμου έφερε την παταγώδη πτώση του κομμουνισμού.

Στη μεγάλη κρίση του ’30 οι μειώσεις των οικονομικών μεγεθών στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής ήταν τεράστιες. Το ποσοστό ανεργίας το 1929 ήταν στο 3,2% ενώ το 1940 έφθασε στο 14,6% αφού όμως πέρασε από το 25,2% το 1932.

Ο πληθωρισμός το ’30 ήταν στο -2,6% ενώ το 1940 έφθασε στο 1,6% αφού όμως το 1934 έφθασε το 7,4% και πέντε χρονιές της δεκαετίες ήταν αρνητικός δηλαδή υπήρχε αντιπληθωρισμός.

Το ονομαστικό επιτόκιο κατά το ήμισυ της δεκαετίας ήταν κάτω από την μονάδα δηλαδή 0,8 και 0,6 ενώ το πραγματικό ΑΕΠ από το ’29 έως το ’34 έπεσε από 203,6 δις δολάρια στα 141, δηλαδή κατά 30% περίπου. Μόνο το 1940 κατάφερε να φθάσει τα 227,2 δις, λίγο πιο πάνω από εκείνο του 1929.

Τα στοιχεία αυτά πέρα από το γεγονός ότι περιγράφουν την επιφανειακή πραγματικότητα, στην ουσία τους, φανερώνουν τις μεγάλες αλλαγές που συνέβαιναν στην αμερικανική κοινωνία αφ’ ενός και στον τρόπο πολιτικής και οικονομικής διακυβέρνησης αφ’ εταίρου.

Από τότε πέρασαν πολλές δεκαετίες, συγκεκριμένα εννιά από την αρχή της κρίσης και ακόμα οι οικονομολόγοι δεν κατάφεραν να ομονοήσουν για τα πραγματικά αίτια του μεγάλου Κραχ που επηρέασε δυσμενώς τους κύριους πόλους της παγκόσμιας οικονομίας.

Ωστόσο υπάρχουν κάποια σημεία συγκλίσεων που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν τη Μεγάλη Κρίση.

         Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΑΞΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΣΜΙΘ – ΡΙΚΑΡΝΤΟ ΚΑΙ ΜΑΡΞ

Η αξιακή θεωρία της εργασίας αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα θέματα της κλασικής οικονομικής σκέψης. Ο όρος «κλασική πολιτική Οικονομία» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Κάρλ Μάρξ, ο οποίος εισήγαγε και τον όρο «κλασικοί συγγραφείς».

Σύμφωνα με τον Μαρξ οι συγγραφείς αυτοί ήταν αντικειμενικοί ως προς την ανάλυση της πραγματικότητας και επιστημονικά θεμελιωμένοι σε αντίθεση με άλλους της εποχής. Προσπάθησαν να αναλύσουν «την αξία των ανταλλασσόμενων αγαθών διακρίνοντας την αξία χρήσης που προέρχεται από την παροχή εργασίας συγκεκριμένης μορφής και την ανταλλακτική αξία που αντιστοιχεί στην ενσωματωμένη στο αγαθό κοινωνική εργασία»[1].

Για τον Μαρξ συγγραφείς όπως ο Petty, Steuart, Smith και Ricardo, στην Αγγλία κατέβαλαν σημαντικές προσπάθειες για την συγκρότηση της οικονομικής επιστήμης σε αντίθεση με άλλους όπως ο Malthus ή ο Say για παράδειγμα που κρίθηκαν ως απολογητές του κεφαλαιοκρατικού συστήματος και της αστικής τάξης.

Στην παρούσα εργασία θα εξετάσουμε εν συντομία αλλά με περιεκτικό τρόπο τις σκέψεις του Άνταμ Σμίθ του Ρικάρντο και του ίδιου του Μαρξ, για το νόμο της Αξίας ή την εργασιακή θεωρία της αξίας. Το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο αναπτύχθηκαν οι θεωρίες της αξίας εργασίας είναι η Αγγλία στο τέλος του 18^ου και πρώτο μισό του 19^ου αιώνα, τότε δηλαδή που έκανε την εμφάνιση της η πρώτη φάση της βιομηχανικής επανάστασης. Επίσης η ήττα του Ναπολέοντα θα πρέπει να αξιολογηθεί ως παράγοντας θετικής επίδρασης στις οικονομικές εξελίξεις της Μ. Βρετανίας.

Οι τρεις διανοητές των οποίων θα εκτεθούν οι απόψεις τους εδώ για το συγκεκριμένο θέμα δεν θεωρήθηκαν μόνο οι θεμελιώδεις λίθοι της οικονομικής επιστήμης αλλά ταυτόχρονα ήταν και λαμπροί φιλόσοφοι, κοινωνιολόγοι και πολιτικοί εξέχοντες παράγοντες. Οι δε απόψεις τους επί της αξίας των εμπορευμάτων αν και αντικρουόμενες πολλές φορές συγκροτήθηκαν με βάση κοινό πυρήνα δηλαδή τις διάφορες μορφές της εργασίας . Αυτή δε θεωρούν ότι είναι και η μοναδική πηγή πλούτου σε αντίθεση με τους φυσιοκράτες.

ADAM SMITH

Το αντικείμενο των επιστημονικών ερευνών του θεμελιωτή της οικονομικής επιστήμης ήταν ο πλούτος και πως αυτός κατανέμεται ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις της εποχής του δηλαδή στους εργάτες, τους κεφαλαιούχους και τους γαιοκτήμονες. Τα αποτελέσματα των ερευνών του περιέχονται στο διαβόητο βιβλίο του « An Inquiry into the nature and causes of the wealth of Nations» που εκδίδεται το 1976.

               Η ΕΥΡΩΑΝΤΛΑΝΤΙΚΗ ΣΗΜΜΑΧΙΑ ΞΑΝΑΣΧΗΜΑΤΙΖΕΤΑΙ

Η νέα κρατική εξουσία στις ΗΠΑ, είναι φανερό, ότι βλέπει διαφορετικά τις παγκόσμιες εξελίξεις απ’ ότι η παλιά, στατικά και δυναμικά.Ο Τζο Μπάιντεν αντιλαμβάνεται τη διεθνή πολιτική από τη σκοπιά του πολιτικού καριέρας, δηλαδή σεβόμενος όλες τις ιδιομορφίες των επί μέρους χωρών της Δύσης και εξ’ αυτού τις διπλωματικές σκοπιμότητες που συνάγονται. Η νέα εξουσία της Αμερικής θέτει επί τάπητος την ταυτότητα των δημοκρατικών και ελεύθερων ανοικτών κοινωνιών και προβάλει πλαίσια δραστηριοτήτων που επιβάλλουν οι κανόνες των ελεύθερων αγορών.

             ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΠΟΛΥΤΕΜΑΧΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΙΟΝΕΞΙΑ

Εβδομήντα και πλέον χρόνια πέρασαν από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και η Ελλάδα δεν κατάφερε να χαράξει ασφαλή πορεία πλοήγησης μέσα από τις δεκαετίες των μεγάλων και μικρών κινδύνων τόσο εντός της χώρας όσο και στο εξωτερικό περιβάλλον. Η ελληνική κοινωνία συνολικά αλλά και οι επιμέρους κοινότητες είναι μονίμως τεμαχισμένη ενώ οι εξωτερικές απειλές της εδαφικής ακεραιότητας και εθνικής κυριαρχίας ανανεώνονται συνεχώς.

Θα μπορούσε κανείς να διακρίνει στο διάστημα αυτό μεγάλες περιόδους εντός των οποίων διαδραματίστηκαν σημαντικά  ιστορικά γεγονότα.

Η περίοδος χαρακτηρίστηκε από τρία καθοριστικά ιστορικοκοινωνικά και οικονομικά γεγονότα με τεράστιες πολιτικές αντηχήσεις που οι συνέπειες τους είναι ακόμα και σήμερα αισθητές τόσο στην πολιτική αντέγκληση όσο και στο συλλογικό ασυνείδητο. Το πρώτο ήταν ο εμφύλιος πόλεμος που έστρεψε την ελληνική εξέλιξη πολλές δεκαετίες πίσω, το δεύτερο ήταν το χουντικό καθεστώς που άφησε την Κύπρο ακρωτηριασμένη και την κατοχική Τουρκία να απειλεί τα εθνικά συμφέροντα ακόμα και σήμερα και το τρίτο ήταν η δεκαετία της χρεοκοπίας που εκμηδένισε τη δημόσια περιουσία. Μία κυκλική περιοδικότητα όμως ανταλλάσσει επιτυχίες με αποτυχίες.