Ο ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΣΜΟΣ ΔΙΑΒΡΩΝΕΙ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Εντελώς τυχαία άκουσα τον Π. Γερουλάνο στη τηλεόραση να «ξεδιπλώνει» το πρόγραμμα του εν’ όψη των εκλογών στο ΚΙΝΑΛ για την ανάδειξη νέου αρχηγού. Ομολογώ ότι μου κέντρισε την προσοχή και κάθισα να ακούσω μέχρι το τέλος την ομιλία του. Έθεσε ακροθιγώς το ζήτημα της αποκέντρωσης και της αναδιανομής της πολιτικής εξουσίας. Ένα ζήτημα που μ’ απασχολεί για πολλά χρόνια επιστημονικά και ιδεολογικά.

Ο Π. Γερουλάνος οδηγήθηκε στο συμπέρασμα της αποκέντρωσης λόγω της εμπειρίας του ως υπουργός Πολιτισμού. Δεν μελέτησε όλες τις διαστάσεις του προβλήματος και δεν έψαξε καθώς φάνηκε να βρει λύσεις που αφορούν στο σύνολο της χώρας. Έστω και έτσι, έδειξε ότι προβληματίστηκε και ότι αν αποκτήσει όλες τις αναγκαίες πληροφορίες και γνώσεις ίσως επιχειρήσει να εργασθεί προς την κατεύθυνση του επανακαθορισμού του μοντέλου διακυβέρνησης της Ελλάδας. Αν όχι, δηλαδή δεν ασχοληθεί επιστημονικά με το θέμα αυτό, τότε θα αποδείξει ότι προσέγγισε επιφανειακά και επιπόλαια μία από τις αναρίθμητες πλευρές του. Και ποιος θα δεχθεί επιπόλαιους επίδοξους αρχηγούς;

Οι λόγοι της υπέρ συγκέντρωσης του πληθυσμού στην Αττική χρονολογούνται από τη λήξη του εμφυλίου πολέμου. Ο διχασμός, ο κοινωνικός αποκλεισμός, η περιθωριοποίηση, η σφοδρή πολιτική αντέγκληση ήταν όχι μόνο φαινόμενα παροδικά αλλά παγιωμένες κοινωνικές και οικονομικές καταστάσεις που οι συνέπειες τους δεν έχουν ακόμα εξαλειφθεί και «κρατούν» επίμονα την Ελλάδα πίσω. Πίσω και σε σχέση με άλλες χώρες του δυτικού κόσμου και σε σχέση με τις δικές της δυνατότητες.

Αν θεωρήσουμε ότι το δρων υποκείμενο ιστορικά είναι ο ελληνικός λαός και ο στόχος του είναι η ευημερία που επιφέρει η οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη τότε είναι σίγουρο ότι τα εμπόδια που αναστέλλουν την επίτευξη του στόχου είναι οι λανθασμένες και απαρχαιωμένες κατανομές των πόρων. Ανθρώπινων πόρων, κεφαλαιακών πόρων, τεχνολογικών πόρων, επιστημονικών, πολιτιστικών πόρων και ό,τι άλλο. Οι κατανομές αυτές έτσι στρεβλές και ασύμμετρες που είναι συνιστούν το στρατηγικό μειονέκτημα της χώρας από το οποίο ξεπηδούν τα περισσότερα των δεινών και των κακώς κειμένων.

Είναι περισσότερο από αληθινό ότι η Αττική συγκεντρώνει όλες τις δυνητικές προϋποθέσεις που φέρνουν την ανάπτυξη ενός θεσμού, μιας επιχείρησης, ενός ατόμου. Όμως η Ελλάδα δεν είναι μόνο η Αττική. Και η ανάπτυξη δεν μπορεί να επέλθει μόνο στην Αττική. Αν υποθέσουμε ότι η καμπύλη ανάπτυξης όπως αυτή μετράται με το κατά κεφαλή ΑΕΠ, έκανε κορυφή κατά το τέλος της δεκαετίας του ’90, από τότε η καθοδική της πορεία δεν έχει ακόμα καταγράψει το χαμηλότερο χαμηλό της.

                 ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΜΦΑΝΙΣΤΕΙ ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΚΡΙΣΗ;

Ποτέ δεν σταματά η ανθρωπότητα να βαδίζει. Πότε μπροστά και πότε πίσω. Άλλοτε με άνετες κινήσεις γιατί οι λεωφόροι που διαβαίνει είναι πλατιές, επίπεδες και μεγάλες και άλλοτε με δυσκολία γιατί αυτές στενεύουν και ανηφορίζουν. Στη πρώτη περίπτωση έχουμε αύξηση της ευημερίας ενώ στη δεύτερη συρρίκνωση της. Τα επακόλουθα που συνδέονται με τις δύο αυτές φάσεις είναι απείρως πολύπλοκα. Οι συνέπειες τεράστιες.

Η μεγάλη οικονομική κρίση της δεκαετίας του ’30 έφερε κατά κάποιο τρόπο τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο ενώ η μεταπολεμική άνθηση του δυτικού κόσμου έφερε την παταγώδη πτώση του κομμουνισμού.

Στη μεγάλη κρίση του ’30 οι μειώσεις των οικονομικών μεγεθών στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής ήταν τεράστιες. Το ποσοστό ανεργίας το 1929 ήταν στο 3,2% ενώ το 1940 έφθασε στο 14,6% αφού όμως πέρασε από το 25,2% το 1932.

Ο πληθωρισμός το ’30 ήταν στο -2,6% ενώ το 1940 έφθασε στο 1,6% αφού όμως το 1934 έφθασε το 7,4% και πέντε χρονιές της δεκαετίες ήταν αρνητικός δηλαδή υπήρχε αντιπληθωρισμός.

Το ονομαστικό επιτόκιο κατά το ήμισυ της δεκαετίας ήταν κάτω από την μονάδα δηλαδή 0,8 και 0,6 ενώ το πραγματικό ΑΕΠ από το ’29 έως το ’34 έπεσε από 203,6 δις δολάρια στα 141, δηλαδή κατά 30% περίπου. Μόνο το 1940 κατάφερε να φθάσει τα 227,2 δις, λίγο πιο πάνω από εκείνο του 1929.

Τα στοιχεία αυτά πέρα από το γεγονός ότι περιγράφουν την επιφανειακή πραγματικότητα, στην ουσία τους, φανερώνουν τις μεγάλες αλλαγές που συνέβαιναν στην αμερικανική κοινωνία αφ’ ενός και στον τρόπο πολιτικής και οικονομικής διακυβέρνησης αφ’ εταίρου.

Από τότε πέρασαν πολλές δεκαετίες, συγκεκριμένα εννιά από την αρχή της κρίσης και ακόμα οι οικονομολόγοι δεν κατάφεραν να ομονοήσουν για τα πραγματικά αίτια του μεγάλου Κραχ που επηρέασε δυσμενώς τους κύριους πόλους της παγκόσμιας οικονομίας.

Ωστόσο υπάρχουν κάποια σημεία συγκλίσεων που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν τη Μεγάλη Κρίση.

         Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΑΞΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΣΜΙΘ – ΡΙΚΑΡΝΤΟ ΚΑΙ ΜΑΡΞ

Η αξιακή θεωρία της εργασίας αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα θέματα της κλασικής οικονομικής σκέψης. Ο όρος «κλασική πολιτική Οικονομία» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Κάρλ Μάρξ, ο οποίος εισήγαγε και τον όρο «κλασικοί συγγραφείς».

Σύμφωνα με τον Μαρξ οι συγγραφείς αυτοί ήταν αντικειμενικοί ως προς την ανάλυση της πραγματικότητας και επιστημονικά θεμελιωμένοι σε αντίθεση με άλλους της εποχής. Προσπάθησαν να αναλύσουν «την αξία των ανταλλασσόμενων αγαθών διακρίνοντας την αξία χρήσης που προέρχεται από την παροχή εργασίας συγκεκριμένης μορφής και την ανταλλακτική αξία που αντιστοιχεί στην ενσωματωμένη στο αγαθό κοινωνική εργασία»[1].

Για τον Μαρξ συγγραφείς όπως ο Petty, Steuart, Smith και Ricardo, στην Αγγλία κατέβαλαν σημαντικές προσπάθειες για την συγκρότηση της οικονομικής επιστήμης σε αντίθεση με άλλους όπως ο Malthus ή ο Say για παράδειγμα που κρίθηκαν ως απολογητές του κεφαλαιοκρατικού συστήματος και της αστικής τάξης.

Στην παρούσα εργασία θα εξετάσουμε εν συντομία αλλά με περιεκτικό τρόπο τις σκέψεις του Άνταμ Σμίθ του Ρικάρντο και του ίδιου του Μαρξ, για το νόμο της Αξίας ή την εργασιακή θεωρία της αξίας. Το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο αναπτύχθηκαν οι θεωρίες της αξίας εργασίας είναι η Αγγλία στο τέλος του 18^ου και πρώτο μισό του 19^ου αιώνα, τότε δηλαδή που έκανε την εμφάνιση της η πρώτη φάση της βιομηχανικής επανάστασης. Επίσης η ήττα του Ναπολέοντα θα πρέπει να αξιολογηθεί ως παράγοντας θετικής επίδρασης στις οικονομικές εξελίξεις της Μ. Βρετανίας.

Οι τρεις διανοητές των οποίων θα εκτεθούν οι απόψεις τους εδώ για το συγκεκριμένο θέμα δεν θεωρήθηκαν μόνο οι θεμελιώδεις λίθοι της οικονομικής επιστήμης αλλά ταυτόχρονα ήταν και λαμπροί φιλόσοφοι, κοινωνιολόγοι και πολιτικοί εξέχοντες παράγοντες. Οι δε απόψεις τους επί της αξίας των εμπορευμάτων αν και αντικρουόμενες πολλές φορές συγκροτήθηκαν με βάση κοινό πυρήνα δηλαδή τις διάφορες μορφές της εργασίας . Αυτή δε θεωρούν ότι είναι και η μοναδική πηγή πλούτου σε αντίθεση με τους φυσιοκράτες.

ADAM SMITH

Το αντικείμενο των επιστημονικών ερευνών του θεμελιωτή της οικονομικής επιστήμης ήταν ο πλούτος και πως αυτός κατανέμεται ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις της εποχής του δηλαδή στους εργάτες, τους κεφαλαιούχους και τους γαιοκτήμονες. Τα αποτελέσματα των ερευνών του περιέχονται στο διαβόητο βιβλίο του « An Inquiry into the nature and causes of the wealth of Nations» που εκδίδεται το 1976.

               Η ΕΥΡΩΑΝΤΛΑΝΤΙΚΗ ΣΗΜΜΑΧΙΑ ΞΑΝΑΣΧΗΜΑΤΙΖΕΤΑΙ

Η νέα κρατική εξουσία στις ΗΠΑ, είναι φανερό, ότι βλέπει διαφορετικά τις παγκόσμιες εξελίξεις απ’ ότι η παλιά, στατικά και δυναμικά.Ο Τζο Μπάιντεν αντιλαμβάνεται τη διεθνή πολιτική από τη σκοπιά του πολιτικού καριέρας, δηλαδή σεβόμενος όλες τις ιδιομορφίες των επί μέρους χωρών της Δύσης και εξ’ αυτού τις διπλωματικές σκοπιμότητες που συνάγονται. Η νέα εξουσία της Αμερικής θέτει επί τάπητος την ταυτότητα των δημοκρατικών και ελεύθερων ανοικτών κοινωνιών και προβάλει πλαίσια δραστηριοτήτων που επιβάλλουν οι κανόνες των ελεύθερων αγορών.