humanact.gr

Οι Δρόμοι Κλείνουν;

E-mail Εκτύπωση PDF

ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΚΛΕΙΝΟΥΝ;

Συχνά λέγεται ότι η χώρα αντιμετωπίζει μια πρωτόγνωρη κατάσταση ανόμοια με κάθε άλλη στην ιστορία της. Κατά συνέπεια δεν διαθέτουμε πυξίδα για να βρούμε τους σωστούς προσανατολισμούς κάτι που μας υποχρεώνει σε μεθόδους δοκιμών και λαθών, έως την ανακάλυψη της σωστής πορείας.

Αυτό δεν είναι αλήθεια. Σε πολλές περιπτώσεις, από την Επανάσταση του 1821 και εντεύθεν, η Ελλάδα κλήθηκε να αντιμετωπίσει παρεμφερείς ή και ίδιες καταστάσεις.

Αν δεχθούμε ότι σήμερα οι Έλληνες βρισκόμαστε αντιμέτωποι με το φρικτό φάσμα της χρεοκοπίας αφ’ ενός και με τις αλλαγές στις κοινωνικές δομές αφ’ ετέρου, αντίστοιχα ανάλογα, μπορούμε να συναντήσουμε και στο παρελθόν. Ειδικά, τρεις τουλάχιστον παρόμοιες περιπτώσεις έχουν καταγραφεί στην Ιστορία, οι οποίες ανακυκλώνονται στα πλαίσια του περίφημου δόγματος της κυκλικής επανάληψης της Ιστορίας. Πριν τις αναφέρω θα πρέπει να σημειώσω, εντούτοις, πως τα δύο στοιχεία της σημερινής κατάστασης που ανέφερα, είναι αντίθετα μεταξύ τους. Η χρεοκοπία αναπαριστά ένα μοντέλο κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης, επικεντρωμένο στο κράτος Λεβιάθαν της πρώτης μεταπολεμικής περιόδου, το οποίο θέλει να συμπαρασύρει όσους μπορεί περισσότερους στο τάφο μαζί του, και το δεύτερο στοιχείο εμφανίζει την ύπαρξη ενός δυναμικού νέου κοινωνικού στρώματος γαλβανισμένου με τις νέες τεχνολογίες και προσανατολισμένου στην ανοικτότητα του ευρωπαϊκού και παγκόσμιου χώρου, που επιζητά να αυτοκαθορισθεί πολιτικά και έξω από την ακτίνα του ισχύοντος πολιτικού φάσματος. Η μεταπολιτευτική περίοδος κλείνει με τον χειρότερο δυνατό τρόπο αλλά ταυτόχρονα ανοίγει αισιόδοξα μια νέα, η οποία, όπως όλα δείχνουν, θα καθοδηγηθεί από τον ενημερωμένο τεχνολογικά νέο Έλληνα, επιστήμονα και επιχειρηματία.

Η πρώτη αντίστοιχη περίοδος που κατέγραψε η ελληνική ιστορία ήταν οι δεκαετίες του 1850 -60. Και τότε υπήρχε η παραφθορά και διαφθορά της κομματοκρατίας, η οποία ανάγκασε την κυβέρνηση Κουντουριώτη το 1858-9, σε στάση πληρωμών των ξένων δανείων και τότε τα πρώτα αστικά στρώματα της ελληνικής κοινωνίας έκαναν δυναμικά την είσοδο τους σχηματίζοντας νέες πολιτικές ισορροπίες και νέα πολιτικά και οικονομικά δεδομένα. Εκείνα τα στρώματα εκφράστηκαν πολιτικά από τον φιλελευθερισμό του Χ. Τρικούπη μέχρι το τέλος του αιώνα, χωρίς όμως και αυτός να επιτύχει την αποφυγή της χρεοκοπίας αν και το γεγονός ήταν αποτέλεσμα διαφορετικών οικονομικών αιτιών από αυτό της σημερινής. Η δυναμική ανακόπηκε με τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, ο οποίος ανάγκασε την Ελλάδα σε καταβολή αποζημιώσεων προς την Τουρκία και την επανακυριαρχία του κοτσαπασισμού.

Η δεύτερη παρεμφερής περίοδος είναι εκείνη της πρώτης δεκαετίας του εικοστού αιώνα, όπου για να αντιμετωπιστεί η κομματική φαυλότητα και η πολιτική αστάθεια της εποχής, ένα στρατιωτικό κίνημα πατριωτών κατώτερων αξιωματικών, υπό τον στρατηγό Ζορμπά, έφερε από την Κρήτη τον ικανό νέο πολιτικό Ελ. Βενιζέλο, ο οποίος εν μέσω κοσμογονικών αλλαγών στα Βαλκάνια και στην Ευρώπη, κατάφερε να διπλασιάσει το πληθυσμό και τα γεωγραφικά σύνορα της χώρας. Και αυτός όμως για να αναδιοργανώσει τα δημόσια οικονομικά δεν δίστασε να επαναδιαπραγματευτεί τις δεσμεύσεις με τους ξένους πιστωτές της Ελλάδας. Οι αλλαγές στις κοινωνικές δομές, με την αστικοποίηση και τη δυναμική εξέλιξη των μεσαίων αστικών στρωμάτων, διαμορφώνουν ταυτόχρονα και νέες πολιτικές ισορροπίες. Νέα πρόσωπα κάνουν την είσοδο τους στη πολιτική κονίστρα, όπως ο Μεταξάς, ο Παπαναστασίου, ο Δελμούζος, ο Δαγκλής, κλπ, αλλά η κομματική φαυλοκρατία επιμένει. Αλλά η πτώχευση του 1893, η σταφιδική κρίση, και η χρεοκοπία πολλών εμπόρων, η μείωση της σημασίας του συστήματος της μικροκαλλιέργειας και η ενίσχυση των φεουδαρχικών σχέσεων ο καταστρεπτικός πόλεμος του 1897, το μεγάλο δημόσιο χρέος, η μαζική μετανάστευση στην Αμερική, είναι γεγονότα που αποδεικνύουν πως οι μεγάλες αστικές κοινωνικές αλλαγές δεν εδραιώθηκαν επαρκώς.

Η τρίτη παρόμοια περίπτωση είναι αυτή της μεσοπολεμικής περιόδου. Κατά τον μεσοπόλεμο και με την δυναμική του κύματος των προσφύγων, η οικονομία γνωρίζει μεγάλες αλλαγές και αναπτυξιακά κύματα. Βιομηχανικοί κλάδοι αιχμής για την εποχή αναπτύσσονται και η χώρα αρχίζει να ξεκολλάει από τον βάλτο της επίμονης φτώχειας. Υποδομές, σχολεία και βιβλιοθήκες ξεφυτρώνουν παντού, σύμφωνο φιλίας υπογράφεται με την Τουρκία αλλά δυστυχώς και πάλι η πορεία ανακόπτεται από την κήρυξη του δεύτερου Παγκοσμίου πολέμου όπου η Ελλάδα χρεοκοπεί. Μετά το τέλος του, ο εμφύλιος σπαραγμός, αποτελειώνει για τα καλά την οικονομία, για την ανόρθωση της οποίας μεριμνά το μεταπολεμικό σχέδιο Μάρσαλ.

Δίπλα στις τρεις αυτές παρεμφερείς περιπτώσεις με τη σημερινή, θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και μία τέταρτη. Την περίοδο της δεκαετίας του 1840, κατά την οποία ο πρωθυπουργός Χρηστίδης κηρύσσει την πτώχευση ως προς την ικανότητα αποπληρωμής των αγγλικών δανείων και ταυτόχρονα ο ελληνικός λαός ζητά επίμονα και λαμβάνει, το πρώτο σύνταγμα από τον βασιλιά Όθωνα το 1843.

 

Τι θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε από όλα αυτά; Ότι στην Ελλάδα είναι πια παράδοση οι χρεοκοπίες και όχι πρωτόγνωρες καταστάσεις. Αποδεικνύεται προφανώς ότι το κομματικό Κράτος δεν ήταν και δεν είναι ικανό να παίξει το ρόλο που του αναθέτει ο κοινοβουλευτισμός και η Δημοκρατία. Ο πρώτος «ένοχος» για την κατάσταση αυτή είναι η κομματοκρατία και η δημαγωγική φαυλότητα, στοιχεία που ποδηγετούν την ελληνική οικονομική εξέλιξη και την κοινωνική ανάπτυξη.

 

 

 

Dedicated Cloud Hosting for your business with Joomla ready to go. Launch your online home with CloudAccess.net.