humanact.gr

E-mail Εκτύπωση PDF
Αξιολόγηση Χρήστη: / 0
ΧείριστοΆριστο 

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ  ΠΟΛΕΜΟΣ  ΣΤΗ ΚΑΣΠΙΑ  (του Θ. Κουρματζή)

Ο ενεργειακός τομέας παγκοσμίως  συγκεντρώνει συνεχώς το ανατροφοδοτούμενο ενδιαφέρον των μεγαλύτερων γεωπολιτικών δυνάμεων. Το πετρέλαιο, το υγροποιημένο φυσικό αέριο, τα βιοκαύσιμα, οι  εκροές από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η πυρηνική ενέργεια, κλπ,  έχουν αποκτήσει τόση μεγάλη σημασία που συχνά μετατρέπονται σε πεδίο μεγάλων γεωπολιτικών αντιπαραθέσεων. Η εμφάνιση της αυτόνομης περιοχής της Κ. Ασίας που απογαλακτίστηκε από την αυταρχική κηδεμονία της Ρωσίας έφερε νέα δεδομένα στο γεωστρατηγικό παιχνίδι και έκανε ακόμα οξύτερη τη κατάσταση. Η νέα, κάπως «πράσινη» μορφή  φυσικού αερίου από σχιστόλιθο, είναι συγκεντρωμένη σε τεράστιες ποσότητες στη περιοχή της Κασπίας. Αζερμπαιτζάν, Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν, Καζακστάν, είναι νέα κράτη που οφείλουν το παρών και το μέλλον τους στο φυσικό αέριο. Λόγω αδυναμίας όμως στην ικανότητα επενδύσεων και τεχνογνωσίας, δέχονται να υπογράψουν κοινά συμβόλαια για την εκμετάλλευση του πόρου, με τις πολυεθνικές εταιρίες των ΗΠΑ, Ρωσίας, Κίνας, και Ιαπωνίας. Μεταξύ αυτών των χωρών η Κίνα είναι αυτή που θεωρείται αυτή τη περίοδο ηγέτης στην ανάπτυξη αλλά και στην ελευθερία επιλογών ανά τον κόσμο. Οι ρυθμοί μεγέθυνσης που καταγράφει για σειρά ετών αυξάνουν τις ανάγκες της σε ενεργειακά καύσιμα, τα οποία με όλους τους τρόπους κινούν την οικονομική της μηχανή. Η πολιτική που ακολουθεί είναι πολλών επιπέδων. Εισάγει φυσικό αέριο από την Αυστραλία, τη Παπούα Νέα Γουινέα, το Κατάρ, τη Μαλαισία, το Ιράν και αλλού, επενδύει άμεσα σε περιοχές που αποδεδειγμένα διαθέτουν ενεργειακούς πόρους και ερευνά τα δικά της εδάφη για τυχόν ανεύρεση νέων πόρων. Στη περιοχή Ξιγιάνγκ διαθέτει 700 δις κυβικών μέτρων, το ένα δέκατο των αποθεμάτων των ΗΠΑ, και το μεταφέρει με αγωγούς στις ραγδαία αναπτυσσόμενες ανατολικές ακτές. Ταυτόχρονα ερευνά τις πιθανότητες διεύρυνσης της παραγωγής αερίου από σχιστόλιθο και  μεθάνιο από υγροποιημένο άνθρακα. Η PetroChina έχει θέσει ως στόχο το 2020 να καλύπτεται το 8% των αναγκών της χώρας.

Επί πλέον η Κίνα  έχει σχεδιάσει να μεταφέρει φυσικό αέριο από το Καζακστάν, Ουζμπεκιστάν και Τουρκμενιστάν,  στο Ξιγιάνγκ, με κατασκευή αγωγού 1.139 χιλιομέτρων, ένα έργο που θεωρείται  από τα μεγαλύτερα στο τομέα. 

 Ο πρόεδρος του Τουρκμενιστάν Γκουρμπανγκούλι Berdimuhamedov ανακοίνωσε το Ιούλιο του 2009 την κατασκευή του Ναμπούκο, ενός αγωγού που θα συνδέει τη Κίνα με την Κεντρική Ασία και από εκεί θα

μεταφέρονται πόροι στην Αυστρία μέσω Τουρκίας,  συνολικού ύψους 2δις δολαρίων.  Οι αναλυτές πιστεύουν πως  η κατασκευή ενός τέτοιου έργου θα ήταν αδύνατη για το Τουρκμενιστάν αν δεν είχε την υλική και

τεχνική υποστήριξη της Κίνας. 

 

Στο μεταξύ λόγω του υψηλού ενεργειακού ανταγωνισμού,  ένας άλλος αγωγός (Trans Adriatic Pipeline) προγραμματίζεται να μεταφέρει φυσικό αέριο από το Αζερμπαιτζάν μέσω Τουρκίας – Ελλάδας – Ιταλίας στην Ευρώπη.  Η Ρωσία όμως βλέποντας να  χάνει μερίδια από τις παραδοσιακές της αγορές,  σχεδιάζει νέο αγωγό μεταφοράς πόρων μέσω Βουλγαρίας στην Αλεξανδρούπολη και από εκεί με τάνκερς στην Ευρώπη.  Ο σχεδιασμός αυτός χρονίζει επικίνδυνα  λόγω των παλινωδιών της Βουλγαρίας ως προς τους σκοπούς που εξυπηρετεί,  με αποτέλεσμα την καλλιέργεια έντονης δυσαρέσκειας από την Ελλάδα και Ρωσία.

 

Μέχρι τώρα τίποτα ακόμα δεν είναι βέβαιο εκτός από την οικονομική ισχύ της Κίνας.  Τα προγράμματα μεταφοράς ενεργειακών πόρων βρίσκονται ακόμα στα στάδια του σχεδιασμού ή της υλοποίησης του πρώτου σταδίου.  Η ολοκλήρωση τους φαίνεται πως θα απαιτήσει αρκετό χρόνο λόγω των ανοικτών εθνικών και εθνοτικών διαφορών που υπάρχουν στη περιοχή. Γεωργία, Ναγκόρνο Γκαραμπάχ, Αφγανιστάν, Ιράκ, αποτελούν μια σειρά από ανοικτές περιφερειακές πληγές, στις οποίες εμπλέκονται οι ΗΠΑ και η Ρωσία  και δεν είναι αποφασισμένες να αφήσουν στη Κίνα  τη πλήρη ελευθερία κινήσεων.  Αλλά και οι ίδιες οι προνομιούχες χώρες,  Αζερμπαιτζάν, Καζακστάν, Τουρκμενιστάν και Ουζμπεκιστάν, δεν θα ήθελαν να αντικαταστήσουν τη πολιτική και οικονομική κηδεμονία της Ρωσίας, όπως συνέβαινε στο παρελθόν,  με μια νέα, τη Κινεζική.  

Με ικανοποίηση δέχονται τις επενδύσεις από τις κρατικές εταιρίες φυσικού αερίου και πετρελαίου της Κίνας και άλλων μεγάλων χωρών γιατί σ’ αυτές στηρίζουν τους γρήγορους ρυθμούς ανάπτυξης αλλά δεν θα επιτρέψουν μια νέα μορφή αυταρχικού εξωτερικού πολιτικού ελέγχου.  Ο εσωτερικός δεσποτισμός των κυβερνώντων είναι ήδη αρκετά ευρύς με αποτέλεσμα παρά τις αριθμητικές βελτιώσεις των μακροοικονομικών μεγεθών, το βιοτικό επίπεδο των λαών στη περιοχή της Κεντρικής Ασίας, να επιδεινώνεται συνεχώς.  Διεθνείς οργανισμοί παρατηρούν στις εκθέσεις αναφοράς ότι χώρες όπως το Ουζμπεκιστάν, το Κιργιστάν, Τατζικιστάν,  Καζακστάν, κλπ, βρίσκονται στα πρόθυρα της κοινωνικής κατάρρευσης. Οι υποδομές στις πόλεις είναι απαρχαιωμένες και σε πολλές περιπτώσεις ανύπαρκτες. Σχολεία, Νοσοκομεία, δρόμοι και κρατικές λειτουργίες, βρίσκονται σε απελπιστική κατάσταση. Οι δάσκαλοι, οι καθηγητές και οι γιατροί, δεν διαθέτουν τα βασικά προσόντα για να επιτελέσουν το έργο τους, γιατί τους τίτλους σπουδών, τους απέκτησαν με αθέμιτα μέσα.  Συντάξεις και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη δεν υπάρχουν ή βρίσκονται σε απελπιστικά χαμηλά επίπεδα, με αποτέλεσμα την υπογεννητικότητα και την εξάπλωση ασθενειών.

 

Οι λόγοι για τη κατάσταση αυτή είναι δύο:  ο πρώτος είναι ότι για πολλές δεκαετίες οι χώρες αυτές λειτουργούσαν στο πλαίσιο της Σ. Ένωσης, όπου τα προγράμματα διακυβέρνησης εκπορεύονταν από τη Μόσχα, χωρίς διαδικασίες συμμετοχής των τοπικών επιστημονικών ομάδων, και ο δεύτερος είναι η μεγάλη διαφθορά των περιφερειακών ηγεμόνων, οι οποίοι μεριμνούν μόνο για την απόκτηση μεγάλων ιδιωτικών περιουσιών.

Η κατάσταση αυτή όμως δεν μένει αναπάντητη από λαϊκές δυνάμεις που οραματίστηκαν διαφορετικές προοπτικές μετά την ανεξαρτησία τους.  Ακτιβιστές και ομάδες αντιπολιτευόμενων πολιτών προσπαθούν, με τη στήριξη διεθνών οργανώσεων, να εκμοντερνίσουν τις κοινωνικές και πολιτικές δομές αλλά προσκρούουν πάντα στα σχεδόν δικτατορικά καθεστώτα των κυρίαρχων ελίτ. Ωστόσο καταγράφουν και θετικά αποτελέσματα. Τον Απρίλιο του 2010, ανατράπηκε ο πρόεδρος Μπακίεφ της Κιργισίας μετά από λαϊκές εξεγέρσεις και έπεται η σειρά των υπολοίπων αν δεν επιτρέψουν σοβαρές μεταρρυθμίσεις από τα πάνω.  Προς το παρών πάντως δεν φαίνεται να τους πτοεί  η αραβική εξέγερση αν και όμως φαίνεται θα είναι οι αμέσως επόμενοι υποψήφιοι.

 

Επί πλέον, λόγω του μεγάλου αριθμού μουσουλμάνων που ζουν στις χώρες αυτές δυναμώνει συνεχώς και η συνείδηση της ελευθερίας που έρχεται από την αραβική άνοιξη.  Τα καθεστώτα που κυριαρχούν ακόμα, κάνουν ότι είναι πιο απολυταρχικό και αντιδημοκρατικό για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση εκτός από εκείνο που πρέπει. Να απελευθερώσουν δηλαδή κρατικά κονδύλια από τον προσπορισμό τους και να τα κατευθύνουν προς  σκοπούς που περιλαμβάνουν τη δημιουργία βασικών κοινωνικών, νοσοκομειακών και εκπαιδευτικών υποδομών.  Το πρότυπο των Βαλτικών χωρών είναι οδηγός για αυτούς που θα ήθελαν να προχωρήσουν σε εσωτερικές αλλαγές.  Δυστυχώς όμως τα πράγματα δείχνουν άλλες κατευθύνσεις. Δολοφονίες δημοσιογράφων και ακτιβιστών, εκλογικές νοθείες, αποκλεισμοί και λογοκρισία, είναι   η κλασική και δοκιμασμένη συνταγή διακυβέρνησης.

 

Βέβαια τα προβλήματα αυτά θεωρούνται εσωτερικά και οι μεγάλες ενεργειακές εταιρίες δεν σκοπεύουν να τα συμπεριλάβουν στην ατζέντα τους. Εκείνο που τις ενδιαφέρει κυρίως είναι οι υπογραφές συμβολαίων για την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων. Την ίδια πολιτική ακολουθεί ασφαλώς και η Κίνα όπου τα συμβόλαια που κερδίζει από τους τοπικούς ηγεμόνες ικανοποιούν τους στόχους της προς το παρών.  Δεν φαίνεται να τους απασχολεί η έκρυθμη κατάσταση του λαϊκού θυμού γιατί πιστεύουν πως και οι αμέσως επόμενες σειρές των αποκλεισμένων ελίτ θα ακολουθήσουν τις ίδιες πολιτικές λεηλασίας του εθνικού πλούτου, ίσως με λιγότερη βουλημική διάθεση.  

Dedicated Cloud Hosting for your business with Joomla ready to go. Launch your online home with CloudAccess.net.