humanact.gr

Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΣΕ ΑΝΑΤΑΡΑΧΗ

E-mail Εκτύπωση PDF

                                          Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΣΕ ΑΝΑΤΑΡΑΧΗ  

Ο αναβρασμός στη Μέση Ανατολή συνεχίζεται. Μετά την «αραβική άνοιξη», τα κύματα των ριζοσπαστικών αναζητήσεων έσπασαν και στη Τουρκία. Για πολλούς το θέμα ήταν αναπάντεχο ενώ για άλλους αναμενόμενο. Η πολιτική του Ερτογάν την τελευταία δεκαετία αναζωπύρωσε φιλοδοξίες για ένα πολύ μεγάλο μέρος του τουρκικού λαού που σχετίζονταν με την θεμελίωση του θεσμικού πλαισίου στις αρχές του ισλαμισμού και της παράδοσης. Το πολιτικό Ισλάμ επιδιώχθηκε να εγκατασταθεί στους μηχανισμούς του τουρκικού κράτους που ήταν ωστόσο ελεγχόμενοι από τους δυτικόφρονες κεμαλικούς αξιωματούχους και στρατιωτικούς. Οι κυβερνήσεις του Ερτογάν κατάφεραν σιγά – σιγά να αποβάλλουν με θεμιτούς ή αθέμιτους τρόπους τους κεμαλιστές από την κρατική εξουσία αλλά όχι και να τους εξουδετερώσουν ολοκληρωτικά. Κυρίως εκείνο που δεν κατάφεραν ήταν να απαλείψουν την κεμαλική ιδεολογία από ένα μεγάλο μέρος των πολιτών της δυτικής Τουρκίας και κυρίως της ευρωπαϊκής.

Ήταν γνωστό πάντα πως η τουρκική κοινωνία είναι διαιρεμένη. Μεγάλο μέρος της, ίσως το μεγαλύτερο από τα 76 εκατομμύρια κατοίκων, εμφορείται από τις κοσμικές αρχές του ισλαμισμού που οφείλουν να μετατραπούν σε πολιτική και κρατική πραγματικότητα. Ένα άλλο μέρος ήταν στραμμένο προς τις αρχές του δυτικού εκσυγχρονισμού, πιστό στις οδηγίες του ιδρυτή Κεμάλ, και εκφράζονταν μέσω του τουρκικού κράτους και των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων. Ο ισλαμικός ριζοσπαστισμός όσες φορές αποπειράθηκε να οργανωθεί πολιτικά και να επιτεθεί στο κεμαλικό κράτος αντιμετωπίσθηκε από αυτό ακόμα και με βία ή και με στρατιωτικά πραξικοπήματα. Ακόμα και ο ίδιος ο Ερτογάν ως δήμαρχος της Πόλης, φυλακίσθηκε για δύο περίπου χρόνια.

Ένα τρίτο μεγάλο μέρος της τουρκικής κοινωνίας, αριθμεί 20 και πλέον εκατομμύρια κατοίκους και συγκροτεί την μειονότητα των Κούρδων. Αν και επιχειρείται ένας ειρηνικός διακανονισμός με το κόμμα της Ειρήνης και Δημοκρατίας των Κούρδων, με σκοπό την στήριξη του Ερτογάν για την προεδρία της Δημοκρατίας το 2015, ωστόσο μετά τη συμμετοχή τους στα γεγονότα, αυτό θεωρείται αμφίβολο. Ένα ακόμα τμήμα της τουρκικής κοινωνίας που είναι θρησκευτικά οριοθετημένο και πολυάριθμο είναι οι Αλεβίτες. Οι Αλεβίτες συγγενεύουν με τους Αλαουίτες της Συρίας που στηρίζουν τον Άσσαντ τον οποίο όμως αντιστρατεύεται ο Ερτογάν. Οι σαλαφίτες και οι σουνίτες που αντιστρατεύονται τους σιίτες του Άσσαντ, δεν μπορεί να τύχουν της υποστήριξης του Ερτογάν γιατί θα αντιδράσουν οι Αλεβίτες της Τουρκίας. Το μωσαϊκό της τουρκικής κοινωνίας έχει και άλλα χρωματικά τμήματα μικρότερων διαστάσεων που όμως όλα μαζί αποδεικνύουν πως η κοινωνία θρησκευτικά, ιδεολογικά και πολιτικά είναι κερματισμένη. Η εξουσία του Ερτογάν που θεωρείτο παντοδύναμος μέχρι πρότινος αρχίζει να ξεφτίζει. Το κόμμα του, ΑΚΡ, βλέπει τα ποσοστά του να μειώνονται συνεχώς. Το γεγονός αυτό αποδεικνύεται και από τα πρόσφατα γεγονότα που κλιμακώνονται σε ολόκληρη τη χώρα. Η επέκταση τους σε περιοχές όπου η δύναμη του ΑΚΡ είναι μεγάλη, όπως η Κόνια και το Καισέρι, δίνουν ενδείξεις για την αρχή του τέλους της εξουσίας του.

Το μοντέλο διακυβέρνησης του Ερτογάν στο εσωτερικό της χώρας είχε να επιδείξει οιονεί θετικά αποτελέσματα στο τομέα της οικονομίας. Αφού απεφεύχθη η χρεοκοπία στις αρχές της δεκαετίας του 2000 με την βοήθεια του ΔΝΤ, δύο φορές, η ανασυγκρότηση της οικονομίας έδωσε υψηλούς ρυθμούς ποσοτικής αύξησης του ΑΕΠ. Τα αποτελέσματα όμως αυτά κατανεμήθηκαν με άδικο και μεροληπτικό τρόπο εντός της χώρας. Κατ’ επανάληψη το καθεστώς κατακρίθηκε για το γεγονός ότι ένας κύκλος ημετέρων του πρωθυπουργικού κύκλου ευνοήθηκε εξόφθαλμα. Πολλοί αναλυτές θεωρούν τα επιτεύγματα πρόσκαιρα και ότι το σώμα της οικονομίας είναι γεμάτο από φούσκες, μη εξαιρουμένου και του πιστωτικού τομέα. Ομοιάζει περισσότερο με εκείνο της Ινδονησίας του Σουκάρνο, το οποίο ως γνωστόν οδήγησε σε βίαιη κρίση τη δεκαετία του 1990.

Επί πρόσθετα, η υπονόμευση του κοσμικού κράτους του Αττατούρκ, με θεσπίσματα όπως η απαγόρευση του αλκοόλ μετά τις δέκα το βράδυ, η γυναικεία ενδυμασία, η απαγόρευση της εμφάνισης των απλών ζευγαριών στα πάρκα, η λογοκρισία του τύπου, η εκδίωξη των ανεξάρτητων δημοσιογράφων, κλπ, άρχισαν να ενσπείρουν το φόβο για απομάκρυνση από το μοντέλο του κοσμικού κράτους και το κοσμικό δόγμα του Κεμάλ.

Ο συγκεντωτισμός της εξουσίας ξεπέρασε κάθε ανεχτό όριο και όλοι θεωρούν τώρα ότι ο Ερτογάν θα αλλάξει και το είδος του τουρκικού πολιτεύματος, ενισχύοντας το Προεδρικό θεσμό, τον οποίο διεκδικεί ο ίδιος.

Κατά το ίδιο τρόπο φαίνεται πως απειλείται και η διεθνής ατζέντα του Ερτογάν. Η στρατηγική του νέο οθωμανισμού που ακολουθούσε με τον Νταβούτογλου και των «μηδενικών κρίσεων με τους γείτονες», απέβλεπε στη κυριαρχία της Τουρκίας στη περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Όμως η πολυπλοκότητα της κρίσης στη Συρία, και η αμηχανία του Ερτογάν ως προς τη εφαρμοστέα πολιτική έφεραν την πρώτη αναποδιά. Τη δεύτερη την έφερε η ψυχρότητα της σχέσης με το Ισραήλ και κατ’ επέκταση με τις ΗΠΑ. Το καθεστώς του Ερτογάν επιθυμεί να μετατρέψει την Τουρκία σε περιφερειακό παίκτη της περιοχής και αναγκαίο στρατηγικό εταίρο των ΗΠΑ. Όμως αυτό είναι τόσο μεγαλεπήβολο που αγγίζει τα όρια του αλαζονικού. Η αντίδραση της Ρωσίας αλλά και της Αμερικής είναι η απόδειξη. Αλαζονεία επίσης επεδείχθη και στη σχέση που ανέπτυξε η Τουρκία με την Ε. Ένωση. Η εμμονή της να γίνει αποδεκτή στους κόλπους της Ένωσης με τους δικούς της όρους, μη σεβόμενη το κοινοτικό δίκαιο, εξώθησε τους Έυρωπαίους σε αλλαγή στάσης. Περισσότερο όμως απέδειξε πως η Τουρκία του Ερτογάν στην ουσία δεν επιθυμούσε πραγματικά την ένταξη της στην Ευρώπη, ισότιμα, αλλά απλώς έκανε χρήση του αισθήματος δυτικοφιλίας των κεμαλικών προς άγραν ψήφων.

Οι συνεχιζόμενες εξεγέρσεις, δεν μπορεί φυσικά να παρομοιασθούν με εκείνες της πλατείας Ταχρίρ στο Κάϊρο, αν και τις θυμίζουν, αλλά αποδεικνύουν ορισμένες πτυχές που αξίζει να υπογραμμισθούν. 

  • Οι εξεγερμένοι είναι νέοι Τούρκοι πολίτες που κινητοποιήθηκαν κάνοντας χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μακριά από κόμματα ακόμα και αυτής της αντιπολίτευσης,
  • Τα αιτήματα τους δεν είναι φυσικά η διακοπή της ανακαίνισης της πλατείας Γκεζίς αλλά σχετίζονται με διεκδικήσεις για περισσότερες πολιτικές ελευθερίες, εργασιακά δικαιώματα και ελευθερίες ζωής,
  • Τα κόμματα της αντιπολίτευσης ακόμα και της Αριστεράς φάνηκαν ουραγοί των κινητοποιήσεων αυτών και πρόθυμα να τις καπηλευθούν πολιτικά και αν είναι δυνατόν να τις ελέγξουν.
  • Ο τουρκικός στρατός παρά τις εκκαθαρίσεις που δέχθηκε από το καθεστώς, φαίνεται πως συνεχίζει να εμφορείται από τα δόγματα του Κεμάλ και να βρίσκεται σε καθεστώς σύγκρουσης με τα αστυνομικά σώματα Ασφαλείας που ελέγχονται από το καθεστώς.
  • Η εξασθένιση της πολιτικής ισχύος του Ερτογάν αναμένεται να εκφρασθεί και στο οικονομικό πεδίο με αρνητικές συνέπειες στο τουριστικό προϊόν, στο εμπόριο και στις ξένες επενδύσεις, πραγματικές και χρηματιστικές.

Όλα όσα προηγήθηκαν υποδηλώνουν ότι τα γεγονότα στην Τουρκία δεν είναι παροδικά ή συγκυριακά. Η θεμελιώδης ανομοιογένεια της τουρκικής κοινωνίας σε συνδυασμό με την αμετροέπεια του καθεστώτος του Ταγίπ Ερτογάν συνθέτουν ένα εκρηκτικό μίγμα παραγόντων που ο επερχόμενος χρόνος θα δείξει πόσο απειλητικό μπορεί να γίνει.

Dedicated Cloud Hosting for your business with Joomla ready to go. Launch your online home with CloudAccess.net.