Ας υποθέσουμε πως η παρά πάνω πολιτική προσέγγιση της οικονομικής κρίσης είναι λαθεμένη. Και ας υποθέσουμε ακόμα ότι η οικονομική κρίση θα πρέπει να διευθετηθεί μόνο με μακροοικονομικά εργαλεία. Τι θα συμβεί σ’ αυτή τη περίπτωση;

Οι περικοπές των αμοιβών και των κρατικών δαπανών μειώνουν την συνολική ζήτηση και αυτή το γενικό επίπεδο τιμών. Η μείωση των τιμών θα επέλθει σε δεύτερη φάση αφού βραχυχρόνια αυτές εμφανίζουν ακαμψία. Η μείωση του χρήματος που θα κυκλοφορεί στην αγορά θα συρρικνώσει την οικονομία κάτι που σημαίνει πως θα μειωθούν οι εισαγωγές και άρα το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών θα είναι μικρότερο. Τα δημοσιονομικά ελλείμματα θα μειωθούν λόγω της συσταλτικής πολιτικής που ακολουθείται και αυτό θα προκαλέσει μείωση της απασχόλησης και του εθνικού εισοδήματος. Οι ιδιωτικές και ξένες επενδύσεις που ενδεχομένως να προκληθούν, αν δεν υπάρξουν διαρθρωτικές αλλαγές, θα κατευθυνθούν στους παραδοσιακούς τομείς της οικονομίας με χαμηλή διεθνή εμπορευσιμότητα. Το χαμηλό επίπεδο τιμών θα προκαλέσει βελτιώσεις στις εξαγωγές γεγονός που θα επιφέρει άνοδο του εισοδήματος. Η αυξημένη ποσότητα χρήματος στην αγορά θα μειώσει το πραγματικό επιτόκιο κάνοντας φθηνότερες τις πιστώσεις. Το αυξημένο εισόδημα θα προκαλέσει και πάλι αύξηση της κατανάλωσης και οι αγορές βλέποντας μικρότερα επίπεδα εσωτερικών και εξωτερικών ελλειμμάτων θα αρχίσουν εκ νέου να αγοράζουν κρατικά ομόλογα. Με ανέπαφες τις διαρθρώσεις της παραγωγής και του κράτους, με ανοικτά τα κανάλια της ζήτησης και με χαμηλής έντασης κεφαλαιακής διάρθρωσης επιχειρήσεων, θα ανθίσουν ξανά δραστηριότητες διαμεσολάβησης, εκπροσώπησης και υπερπροσφοράς οριακών λιανεμπορικών επιχειρήσεων, που νομοτελειακά θα οδηγήσουν σε νέα υπερχρέωση και σε νέα κρίση μετά από μικρό χρονικό διάστημα. Μόνο που αυτή τη φορά θα είναι μη αντιμετωπίσημη γιατί προφανώς δεν θα υπάρξει η ευρωπαϊκή προθυμία διάσωσης.

Το πρόβλημα δεν λύνεται έτσι, παραδοσιακά και συμβατικά. Δεν λύνεται ενισχύοντας τεχνητά την αγορά με ενέσεις χρήματος, επιδοτήσεις, αποσύρσεις και απαλλαγές. Αυτό δεν ονομάζεται ανάπτυξη. Και αν για την Αμερική του Ομπάμα, αυτό έχει κάποια αποτελέσματα, είναι γιατί εκεί οι παραγωγικές δομές, οι κρατικές αρθρώσεις και οι δεξιότητες των ανθρωπίνων πόρων είναι εντελώς διαφορετικές από ό,τι υπάρχει στην Ελλάδα.

Εδώ απαιτείται επειγόντως πολιτική παραγωγικής αναβάθμισης σε τομείς με υψηλή προστιθέμενη αξία και εξωστρεφή προσανατολισμό.

Δεν κάνει λάθος η κυβέρνηση όταν προσπαθεί να μειώσει τα εσωτερικά και εξωτερικά ελλείμματα στα όρια αποδοχής των διεθνών αγορών. Αλλά αυτό είναι μόνο το ένα σκέλος της λύσης. Ταυτόχρονα θα πρέπει να σχεδιάσει ένα νέο σύστημα παραγωγικής και κρατικής αναδιάρθρωσης που θα παίρνει ως βάση την ανάπτυξη των περιφερειών, τον τοπικό εντοπισμό αναπτυξιακού δυναμικού και την βελτίωση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού. Αλλά όλα τα παρά πάνω στερούνται νοήματος αν δεν υπογραμμισθεί διπλά και τριπλά πως το εγχείρημα για την καταπολέμηση του αναχρονισμού και της πρόταξης του αιτήματος για κοινωνική αναδιάρθρωση δεν μπορεί να υλοποιηθεί μόνο από τη δράση της κυβέρνησης. Αφορά στους κοινωνικούς εταίρους, εργοδότες και εργαζόμενους, τα επαγγελματικά επιμελητήρια, την επιστημονική κοινότητα, τις μικρές εξουσίες των τοπικών κοινωνιών και τους πολίτες με ορθολογικό ρεαλισμό. Δηλαδή θεωρητικά όλους. Αυτό σημαίνει πως η παλίρροια που θα επέλθει, αν επιτύχει το εγχείρημα, θα ανυψώσει όλες τις βάρκες, μικρές και μεγάλες, σταθερά και μόνιμα.

Κουρματζής Αθανάσιος

Οικονομολόγος / Στατιστικός/ Μελετητής

CEO, Κέντρο Μελετών των οικονομικών κρίσεων και της διεθνούς ασφάλειας.

Τελευταίο του βιβλίο: «Η γεωπολιτική των πετρελαίων, η Διεθνής οικονομία και οι κρίσεις».