Υπό το πρίσμα αυτών των εκτιμήσεων, υπάρχουν δύο συνυφασμένες τακτικές τις οποίες οφείλει να ακολουθήσει ο υπουργός των Οικονομικών. Η βραχυπρόθεσμη και η μακροπρόθεσμη. Σε συνθήκες μη πληθωρισμού, η βραχυπρόθεσμη τακτική οφείλει να είναι ακαριαία ενώ η μακροπρόθεσμη ήπιας μορφής. Πάντως είναι βέβαιο, πως δεν είναι δυνατό να αντιμετωπιστούν τα δημοσιονομικά, δηλαδή το ίδιο το προβληματικό κράτος, αν δεν επιτελεστούν οι αναγκαίοι κοινωνικοί και οικονομικοί μετασχηματισμοί.
Επαναλαμβάνω πως το πρόβλημα δεν φαίνεται να είναι τεχνοκρατικό και αριθμητικό. Είναι μάλλον πολιτικό γιατί συνδέεται με το χαρακτήρα των αποφάσεων. Θέλει η κυβέρνηση να αυξήσει τα έσοδα και να μειώσει σε μόνιμη βάση τις δημόσιες δαπάνες; Αν η απάντηση είναι ναι , τότε δεν έχει παρά να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα το οποίο θα περιλαμβάνει όχι πολλές, αλλά μερικές αποφασιστικές κινήσεις: Να αυξήσει τη φορολογική βάση, γιατί το ύψος των εσόδων είναι το γινόμενο της βάσης επί τον φορολογικό συντελεστή. Αυτό σημαίνει πως θα παταχθεί η λαθρεμπορία στο κύκλωμα των πετρελαίων και των παραγώγων του. Αναμενόμενα έσοδα; Πάνω από δέκα δις ευρώ. Θα παταχθεί η λαθρεμπορία στα τσιγάρα. Θα φορολογηθούν οι συναλλαγές σις λαϊκές αγορές, και θα παταχθεί το παρά εμπόριο. Θα φορολογηθεί αξιοκρατικώς ο κλάδος της διακίνησης των φαρμάκων, και των ιατρικών εργαλειακών μέσεων. Θα διευρυνθεί η φολολογική βάση με την λογιστικοποίηση τς μεσαίας και μεγάλης έκτασς των αγροτικών καλλιεργειών. Αυτά είναι μόνο μερικά ενδεικτικά παραδείγματα. Από τη πλευρά της κατηγορίας των δαπανών τα πράγματα φαίνεται να είναι λιγότερο δύσκολα. Σταθερό και μόνιμο μέτρο μείωσης των δαπανών είναι ο περιορισμός του προσωπικού του κρατικού μηχανισμού. Επί πλέον και η πάταξη της απύθμενης κρατικής σπατάλης πόρων. Οι σταγόνες στην ουρά του γαϊδάρου είναι η εκτίμηση, ότι λόγω των υπεραρίθμων εκδηλώνεται και ο νόμος της φθίνουσας οριακής παραγωγικότητας. Επίσης δεν υπάρχουν αποδοτικά μοντέλα διοίκησης τόσο μεγάλων αριθμών για τόσο λίγες θέσεις. Ο τετραγωνισμός του κύκλου είναι ευκολότερος. Σταθερό και μόνιμο μέτρο είναι η πάταξη των ελαστικών δημόσιων καταναλωτικών δαπανών που ταυτίζονται με τη σπατάλη πόρων. Αν κάποια στιγμή εκδηλωθεί η θετική πλευρά της περίφημης πολιτικής βούλησης, τότε τα ελλείμματα που καταλήγουν στη συσσώρευση του δημοσίου χρέους, είναι υπόθεση λίγων τέρμινων. Όμως θα πρέπει να σημειώσουμε, πως τα ελλείμματα του δημοσίου δεν είναι ο δαίμονας στους δρόμους. Έχουν και τις ευεργετικές τους διαστάσεις αν χρηματοδοτούν αναπτυξιακές παραγωγικές πολιτικές και αν βελτιώνουν τις δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας. Και εδώ είναι που βρίσκεται η καρδιά του ελληνικού προβλήματος. Το καταναλωτικό υπερδανεισμένο πρότυπο συγκρότησης της ελληνικής οικονομίας θα πρέπει να πεταχθεί απ' το παράθυρο επειγόντως. Σχεδόν όλα τα ελληνικά νοικοκυριά έχουν αποκτήσει σύγχρονη βάση οικιακού εξοπλισμού, υπέρ επαρκή στέγαση, πλεονάζουσα αυτοκίνηση, και ό,τι είναι πάνω απ' αυτά και σχετίζεται με την ψυχαγωγία, την τηλεπικοινωνία, τον τουρισμό, κλπ. Εκείνο που είναι ανάγκη να επιλεγεί είναι η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών με υψηλό ανταγωνιστικό δείκτη διεθνώς, που θα αναβαθμίσει την ελληνική οικονομία στον παγκόσμιο καταμερισμό ισχύος. Δυστυχώς η πορεία ανακόπηκε τη τελευταία δεκαετία. Και πως μπορεί να γίνει αυτό; Με τον αναπροσανατολισμό των δημοσίων δαπανών, με την "στράτευση" του πιστωτικού συστήματος, με την ενίσχυση του τομέα του R&D, του εκπαιδευτικού αναπροσανατολισμού και τη χρηματοδότηση των νέων ενεργειακών τεχνολογιών. Τα ελλείμματα μπορούν να υπάρχουν στο μεσοδιάστημα, αλλά δεν θα είναι επικίνδυνα γιατί θα χρηματοδοτούν παραγωγικές επενδύσεις οι οποίες θα επιφέρουν αποδόσεις που θα είναι ικανές, σε δεύτερο χρόνο, να τα υπέρ καλύψουν. Φυσικά δεν εννοούμε το σύνολο των ελλειμμάτων αλλά το μέρος εκείνο που θα δημιουργείται από τις παραγωγικές δράσεις. Θα μπορούσαν να εκδοθούν κρατικά ομόλογα ανάπτυξης (growth state bonds), τα οποία θα όδευαν προς τη δημιουργία εργοστασίων, συγκροτημάτων νέων υπηρεσιών, εισαγωγή νέων οργανωτικών παραγωγικών μορφών, δημιουργία ελεύθερων ζωνών τεχνολογικών καινοτομικών πάρκων, κλπ, δημιουργώντας ένα κλίμα επενδυτικής άνοιξης το οποίο θα ευνοούσε και την εισαγωγή άμεσων ξένων επενδύσεων και θα αύξανε την απασχόληση.

Με τις διαπιστώσεις αυτές ως συμφραζόμενα, μπορούμε τώρα να καταλήξουμε σε μια διαπίστωση. Η πολιτική της παρούσας κυβέρνησης, απ' ό,τι μέχρι τώρα έχει ανακοινωθεί, μάλλον έχει λάθος προσανατολισμό. Επιθυμεί να κάνει ό,τι έκαναν οι μητροπολιτικές χώρες και κυρίως οι ΗΠΑ, δηλαδή να ενισχύσουν την ασθενή ενεργό ζήτηση. Να φέρουν πίσω δηλαδή έναν καθαρό Κέυνς. Η ελληνική οικονομία όμως δεν διαθέτει τις ίδιες δομές προσφοράς και ζήτησης. Είναι πολύ ανοικτή οικονομία και το κέντρο ισορροπίας της βρίσκεται έξω από τα σύνορα της, δηλαδή στο μεγαλύτερο βαθμό εξαρτάται από την εξωτερική αγορά. Οι εισροές των παραγωγικών συντελεστών έρχονται από το εξωτερικό. Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε πως μπορεί να λειτουργήσει και ο κανόνας της "ρικαρδιανής ισοδυναμίας". Δηλαδή κατακράτηση του εισοδήμαος για αντιμετώπιση μελλοντικών αυξημένων φόρων. Αλλά ακόμα και αν δεν λειτουργήσει, η ενίσχυση της ζήτησης μπορεί να επιδεινώσει περεταίρω τα ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Εκείνο που έχει ανάγκη η ελληνική οικονομία είναι η ενίσχυση των διαδικασιών της εγχώριας παραγωγής και της προσφοράς. Φυσικά είναι αναγκαία η εξοικονόμηση πόρων αλλά αυτοί θα είναι λάθος να οδεύσουν προς την πλευρά της ζήτησης και όχι της αναμόρφωσης του παραγωγικού ιστού της χώρας.
Στο σχέδιο αυτό, τον πρώτο λόγο έχουν οι κρατικές και ιδιωτικές πιστωτικές εταιρίες, δηλαδή οι τράπεζες και οι μεγάλοι επενδυτικοί όμιλοι, δίπλα στους οποίους ενισχυτικά και όχι ανασταλτικά, θα λειτουργεί η κρατική διοίκηση. Ο Κευνσιανισμός των οδικών έργων, κλπ, είναι νομοτελειακά βέβαιο πως θα ανακυκλώσει τα προβλήματα και μάλιστα απειλητικότερα και θα υποβαθμίσει ακόμα περισσότερο την ελληνική απόδοση στη διεθνή αγορά.
Δεν είναι περιττό να ξαναπούμε, πως η ανακατανομή των πόρων είναι αναγκαίο να προχωρήσει αλλά όχι υπέρ της ζήτησης και της ενίσχυσης των "αδυνάτων" (γιατρών, δικηγόρων, ελεύθερων επαγγελματιών, κλπ) αλλά υπέρ της παραγωγικής προσφοράς. Τότε τα ελλείμματα δεν θα ενοχλούν κανένα και αν ενοχλούν τις Βρυξέλλες υπάρχουν πλείστα όσα επιχειρήματα πειθούς των. Εκείνο που είναι αναγκαίο, κατά τη γνώμη μου, είναι να αναδιοργανωθεί η παραγωγική βάση της οικονομίας, να αποκτήσει ποιοτικά χαρακτηριστικά η επιχειρηματική δράση, να πολλαπλασιαθούν οι δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού και να σφυλατηθεί η κοινωνική και ατομική εμπιστοσύνη. Το ερώτημα που τίθεται είναι ποιος θα ηγηθεί ενός τέτοιου αναπτυξιακού σχεδίου; Ποιές κοινωνικές δυνάμεις και ποιές πολιτικές εκπροσωπήσεις; Τα ερωτήματα αυτά όμως απαιτούν ένα ξεχωριστό σημείωμα.
Η συγκυρία είναι μοναδικά ιστορική. Μαζί με τον αναπτυξιακό αναπροσανατολισμό οφείλουν να εξυγιανθούν και τα δημόσια οικονομικά. Αν αυτό δεν γίνει και τώρα που ο πληθωρισμός είναι χαμηλός, που οι ευρωπαϊκές νομισματικές συνθήκες σταθερές, που η κυβέρνηση είναι ισχυρή, η παγκόσμια ανάκαμψη ante portas, και η συνείδηση του επείγοντος ώριμη, τότε πολύ φοβούμαι πως δεν θα εξυγιανθούν ποτέ.

Κουρματζής Θάνος 

Οικονομολόγος /Στατιστικός / Μελετητής