Αν εξετάσει κανείς στο σύνολο της τη στρατηγική της χώρας θα διαπιστώσει ότι διακατέχεται από αντιφάσκουσες πτυχές. Οικονομικά και τεχνολογικά, επειδή δεν είναι αυτοδύναμη και αυτάρκης η Τουρκία, είναι αναγκασμένη να στραφεί προς τη Δύση ενώ ιστορικά, θρησκευτικά και πολιτισμικά είναι προσηλωμένη στις αξίες του ισλαμισμού. Η γεωστρατηγική της φιλοδοξία να ασκήσει ηγεμονία την αναγκάζει πολλές φορές να παραπαίει ανάμεσα στην ανάγκη κάλυψης των αναγκών της από τη Δύση και στις πολιτικές ηγεμονικές της φιλοδοξίες. Έτσι μπορεί να εξηγήσει κανείς τις αντιφατικές και αναστρέψιμες πολιτικές στις διεθνείς σχέσεις που εμφανίζει ο Ερτογκάν.
Θα πρέπει επίσης να τονιστεί ότι όσο εντείνεται ο ανταγωνισμός ανάμεσα στις ηγέτιδες δυνάμεις του κόσμου, δηλαδή τις ΗΠΑ και τη Κίνας και όσο η Ρωσία απομακρύνεται συνεχώς από τη Δύση τόσο περισσότερο δυσχεραίνεται και η θέση της Τουρκίας ή μάλλον η εφαρμογή της στρατηγικής της περιφερειακής ηγεμονίας. Ένας εύκολος δρόμος για να λύσει το πρόβλημα ο Ερτογκάν είναι να παραιτηθεί από τη φιλοδοξία του περιφερειακού ηγεμόνα και να παραμείνει ένα συμβατικό μέλος του ΝΑΤΟ ακολουθώντας πειθήνια τις πολιτικές του. Αυτό όμως είναι ταυτόχρονα και πολύ δύσκολο γιατί έτσι δεν θα εξέφραζε πλέον την πολιτιστικοθρησκευτική διάσταση του τουρκικού Εθνικισμού.
Συνεπώς η παλίνδρομη πολλές φορές στάση του Ερτογκάν δεν είναι αποτέλεσμα του απρόβλεπτου χαρακτήρα του, είναι αποτέλεσμα των αντικρουόμενων πτυχών που ενυπάρχουν στην συνολική στρατηγική που ακολουθεί.
Στο τακτικό άμεσο επίπεδο τώρα η θέση της Τουρκίας δυσχεραίνεται από την εμφάνιση της Κίνας στην περιοχή της Μ. Ανατολής και ειδικά στις χώρες του Κόλπου. Η Κίνα προωθεί ουσιαστικές δράσεις όπως: εισαγωγές πετρελαίου από τη περιοχή κατά το 50% των αναγκών της, προβαίνει σε επενδύσεις στο τομέα των υποδομών όπως στην Αίγυπτο και γενικότερα στη βόρειο Αφρική, κατασκευάζει δίκτυα 5G στις περισσότερες χώρες στη Μέση Ανατολή, έχει καταστεί ο πρώτος εμπορικός εταίρος εκτοπίζοντας την Ε. Ένωση από το 2020. Εξοπλίζει με πυραυλικά συστήματα τη Σ. Αραβία, με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και drones τα ΗΑΕ.
Έτσι αυξάνεται η επιρροή της Κίνας στη περιοχή και είναι σε θέση να διαμεσολαβεί ανάμεσα στη Σ. Αραβία και Ιράν με σκοπό την εξομάλυνση των σχέσεων τους. Συνδέει πολλές χώρες της περιοχής όπως η Αίγυπτος, η Τουρκία, η Σ. Αραβία και τα ΗΑΕ, με τον Οργανισμό συνεργασίας της Σαγκάης και πείθει πολλές απ’ αυτές, ακόμα και τη Τουρκία, να γίνουν μέλη των BRICS. Ακόμα οι συμφωνίες του Αβραάμ οι λεγόμενες δηλαδή «η σύναψη σχέσεων μεταξύ αντιπάλων» όπως το Ισραήλ και Μπαχρέιν, Μαρόκο και ΗΑΕ, με σκοπό την οικονομική ανάπτυξη και το εμπόριο, μπορούν εν δυνάμει να σχετικοποιήσουν το ρόλο της Τουρκίας και να ψαλιδίσουν τις μεγάλες βλέψεις.
Επί πρόσθετα σημαντικό ρόλο για τον επαναπροσδιορισμό της στρατηγικής του Ερτογκάν έπαιξε η μεγάλη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία. Οι αρχικές εκτιμήσεις ήταν ότι η Ρωσία θα κέρδισε τον πόλεμο σχετικά γρήγορα και θα αποδείκνυε προς όλους την μεγάλη της ισχύ. Πρώτον αυτό δεν κατέστη δυνατό και δεύτερον η συσπείρωση ολόκληρης της Δύσης γύρω από τα συμφέροντα της Ουκρανίας και η επιβολή κυρώσεων στην Ρωσία απέδειξαν και τα δύο ότι ο Δυτικός συνασπισμός δεν είναι πολιτικά και στρατιωτικά «εγκεφαλικά νεκρός». Το γεγονός ότι ξέφυγε η Τουρκία από δέσμες κυρώσεων οφείλεται στην βοήθεια που της πρόσφεραν δυο – τρεις χώρες της Ε. Ένωσης.
Όλα τα παραπάνω, συν το υπέρ εξοπλιστικό ελληνικό πρόγραμμα, ακόμα και ο πόλεμος στη Γάζα επέδρασσαν έτσι ώστε ο Ερτογκάν να αλλάξει τακτική απέναντι στην Ελλάδα. Με τον τρόπο αυτό εκμαίευσε την ικανοποίηση των ΗΠΑ και ορισμένων χωρών της Ευρώπης με σκοπό την κάλυψη των στρατιωτικών του αναγκών και την άντληση χρηματοδοτήσεων για την προβληματική του οικονομία.
Το άμεσο μέλλον θα αποδείξει αν η μεταστροφή αυτή είναι σταθερή ή συγκυριακή και σε ποιο βαθμό θα συνδεθεί και θα επηρεάσει τη συνολική στρατηγική της Τουρκίας.
Αν κρίνουμε με βάση τα ιστορικά δεδομένα θα πούμε ότι η μεταστροφή είναι ευκαιριακή και τόσο ελαστική ώστε να μεταβληθεί στο αντίθετο της. Πάντως το γεγονός ότι οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων μας στο αέρα και στη θάλασσα έχουν ελαχιστοποιηθεί όπως και η συγκράτηση των λαθρομεταναστών είναι θετικά αποτελέσματα που θα πρέπει να αξιοποιήσει περεταίρω η Ελλάδα.
Κουρματζής Θάνος
