Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΑΝΤΟΣ
Πως δημιουργείται ένα πολιτικό γεγονός; Τι ακριβώς είναι αυτό που αναπαριστά; Έχει αυτοτελή σημασία ή είναι συνέπεια πολλών άλλων παραγόντων; Είναι χρήσιμο να απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα για να γίνει εφικτή η κατανόηση και η αποφυγή της αρνητικής πραγματικότητας.
Από την κλασική αρχαιότητα έως και σήμερα ο στοχασμός πολλών διανοητών προσέγγισε με μεγάλη σχολαστικότητα το θέμα της πολιτικής πράξης και των διαφόρων γεγονότων που αυτή δημιουργεί. Ως πολιτική πράξη θα λέγαμε ότι νοείται η δραστηριότητα πολλών ή λίγων ανθρώπων ή και ενός προσώπου ακόμα, η οποία δύναται να παράξει συνέπειες, θετικές ή αρνητικές, για μεγάλα ή μικρά τμήματα της κοινωνίας. Η δραστηριότητα ή συμπεριφορά όμως αυτού του είδους παρ' ό,τι εκφράζεται δημόσια δεν μπορεί να έχει χαρακτήρα αφηρημένο και αόριστο, γενικό και απροσδιόριστο. Λαμβάνει υπόσταση και αντλεί ουσία μόνο όταν αποκρυσταλλώνεται σε καταληπτά και ευδιάκριτα γεγονότα. Όταν δηλαδή δημιουργεί συνείδηση προσφυγής ή αποφυγής.
Τα πολιτικά γεγονότα έχουν να προσάγουν συνέπειες για το κοινωνικό ανθρώπινο περιβάλλον και υπ' αυτήν την έννοια και η παραγωγή θεωρίας ή γνώσης συνιστά ένα πολιτικό γεγονός.
Ως εκ τούτου στην πολιτική σκέψη είναι δύσκολο να ξεχωρίσουμε τη θεωρία από την πράξη γιατί η μία εμπεριέχεται στην άλλη κατά τρόπο πολλές φορές αδιάκριτο.
Συνήθως λέγεται ότι κάθε γεγονός είναι πολιτικό και κάθε ανθρώπινη πράξη είναι πολιτική. Θα ήταν αλήθεια κάτι τέτοιο αν η πράξη επέφερε συνέπειες σε ένα εύρος οι οποίες θα ήταν δυνατόν να τροποποιήσουν έστω και κατά κάτι την ισορροπία δυνάμεων.
Κατά συνέπεια κοινωνικό εύρος και ισορροπία είναι συσχέτιση που επαληθεύει τον πολιτικό χαρακτήρα της πράξης. Αν η συσχέτιση είναι ασθενής τότε είναι λογικό να περιμένουμε ότι η πράξη δεν έχει τη δύναμη της τροποποίησης. Αντίθετα το αντίθετο.
Αν δούμε έτσι τα πολιτικά πράγματα τότε μπορούμε να καταλήξουμε προσωρινά στο ακόλουθο συμπέρασμα: πολλές φορές θεωρούμενα πολιτικά γεγονότα όπως δράσεις επαγγελματιών πολιτικών δεν είναι σε θέση να επιφέρουν τροποποιήσεις και άρα δεν συνιστούν πολιτική πράξη ενώ άλλες φορές δράσεις απλών ανθρώπων ή ομάδων ανθρώπων καταφέρνουν να επιφέρουν μεταβολές και άρα είναι αμιγώς πολιτικές.
Έτσι ερχόμαστε στην έννοια της λειτουργικής οικονομίας του πολιτικού συμβάντος.
Όταν αυτό το τελευταίο δημιουργεί δυναμική μεταβολών τότε λέμε ότι εξοικονομεί και ορθολογικοποιεί πόρους όλων των ειδών με την έννοια ότι αποβάλλει το περιττό και αριστοποιεί το σπανίζον. Αυτό σημαίνει ότι οι κοινωνίες ώς σύνολα ορθολογικών ανθρώπων ευρισκόμενα σε συνεργασία απομονώνουν και περιθωριοποιούν αυτό που τώρα πια θεωρείται άχρηστο και περιττό άρα κοστοβόρο και δημιουργούν κατάλληλες συνθήκες για την αξιοποίηση των νεωτερικών υλικών και πνευματικών πόρων σε μία δυναμική κίνηση προς τα εμπρός.
Η σχέση αυτή δεν είναι ορατή εξ' αρχής από όλους τους δρώντες παράγοντες. Οι συνέπειες όμως της προοδευτικής δυναμικής δράσης θα εμφανισθούν ως δεύτερο κύμα που θα ευεργετήσει τις πλοιοψηφίες και άρα θα συγροτήσει σταθερή συνείδηση θετικής εξέλιξης.
Κατά παράδοξο τρόπο, στις ημέρες που ζούμε, εδώ στην Ελλάδα, τα αμιγώς “πολιτικά” συμβάντα δεν διακατέχονται από τους όρους της λειτουργικής οικονομίας. Αντίθετα “μη πολιτικά” τοιαύτα, όπως είναι για παράδειγμα η ανακάλυψη ενός φαρμάκου ή μιας ηλεκτρονικής εφαρμογής, ή η έκδοση ενός βιβλίου, καταφέρνουν να διακινήσουν ορμητικά διαδικασίες που ανακαθορίζουν προοδευτικά τις ισχύουσες ισορροπίες.
Το πολιτικό συμβάν συνιστά ένα αναπαραστικό σημείο. Ένα σημαίνον και ένα σημαινόμενο. Ένα ορίζον και ένα οριζόμενο. Στη κοινωνική συνείδηση το σημαίνον δεν εντοπίζεται πλέον στο χώρο της επαγγελματικής κομματικής πολιτικής ο οποίος δεν είναι σε θέση να παράγει θετικά συνειδησιακά σημαινόμενα. Εντοπίζεται στον κοινωνικό χώρο ο οποίος με την συνδρομή των πνευματικών ανθρώπων μπορεί να επανασυστήσει μία κοινωνία πολιτών (societas civilis) με όρους κοινωνικής αλληλεγγύης και δημιουργικής συνεργασίας.
Μέσα στην διάσταση του χρόνου οι διαδικασίες αυτές έχουν ήδη εκκινήσει και αναμένεται να εντοπιστούν και μέσα σε προσήκουσες χωρικές περιοχές αρχικά. Οπωσδήποτε όμως ο χαρακτήρας τους είναι αποκεντρωμένος και περιφερειακός, εκεί
δηλαδή όπου οι επικοινωνίες μπορεί να είνα αδιαμεσολάβητες.
Πέραν όλων των άλλων δεινών που διέρχονται από τη χώρα, ο δημόσιος χώρος βρίσκεται σε ανησυχητική αποδόμηση. Όχι με την τεχνική έννοια των κρατικών λειτουργιών αλλά με την πολιτική έννοια των διαδικασιών λήψης αποφάσεων.
Οι πολιτικοί καριέρας ή οι “επαγγελματίες” πολιτικοί φάνηκε ότι δεν είναι σε θέση όχι να λάβουν αποφάσεις αλλά να συστήσουν δημόσιες διαδικασίες για τη δημοκρατική λήψη αποφάσεων. Τελούν υπό ιδεατή προστασία όπως πιστεύουν και καλύπτουν τις αδυναμίες τους πίσω από την τραγική αναγκαιότητα της ευρωπαϊκής επιβολής δεινών μέτρων. Απλώς οι ίδιοι είναι αναγκασμένοι, όπως ισχυρίζονται, να επικυρώνουν αποφάσεις εξωεθνικών θεσμών χωρίς να τις εγκρίνουν.! Ομολογούν δηλαδή ότι πολιτικώς έχουν πάψει να υφίστανται και οι αποφάσεις γι' αυτούς είναι γεγονότα δεδομένα και όχι διαδικασίες που σύν – βαίνουν διαλεκτικά με τους κοινωνικούς φορείς και εταίρους όπως επιβάλλει η πολιτική πράξη για να εξυπηρετηθεί το κοινωνικό συμφέρον.
Εφόσον έχει απωλεσθεί το περιεχόμενο του πολιτικού τους ρόλου και η λειτουργική οικονομία του πολιτικού συμβάντος έχει εξατμισθεί δικαίως οι πολίτες συνάγουν το συμπέρασμα ότι ο μόνος χώρος που εξυπηρετείται είναι, ούτε καν ο κομματικός με την ευρεία έννοια, αλλά ο ιδιωτικός. Γιατί θα υπέθετε κανείς ότι το ένστιγκτο της κομματικής αυτοσυντήρησης θα αφυπνίζονταν και θα προέβαλλε σθεναρές αντιστάσεις στη σκληρότητα που διέπουν τα μέτρα της δημοσιονομικής προσαρμογής, αλλά ούτε και αυτό έχει συμβεί. Επί πλέον, ίσως και το σπουδαιότερο, η πολιτική αντιμετώπισης της κρίσης που εφαρμόζεται τείνει να διασύρει, να καταρακώσει και να εξουδετερώσει μεγάλες ιστορικές ηθικές και πολιτικές αξίες όπως εθνική κυριαρχία, ηθική της αριστεράς, κοινωνική δικαιοσύνη, ατομικά δικαιώματα, οικονομική δημοκρατία, ατομικός αξιοπρεπισμός, κλπ. Αξίες που κατακτήθηκαν από γενιές Ελλήνων και κατοχυρώθηκαν στο ιστορικό πάνελ και ριζώθηκαν βαθιά στη κοινωνική και ατομική συνείδηση.
Η καταστροφή, μακάρι να είναι πρόσκαιρη, του άξονα της πολιτικής δράσης με την έννοια της παραγωγής πλειοψηφικών συμφερόντων, οδηγεί με μαθηματική βεβαιότητα και στην καταστροφή των αρμών που συνέχουν την κοινωνική συλλογικότητα. Ήδη η διαδιασία έχει ξεκινήσει. Ήδη κομμάτια της κοινωνίας κείτονται ημιθανή στα κράσπεδα των δρόμων της πρωτεύουσας. Η ανακοπή αυτής της διαδικασίας και η επανάκτηση ισορροπίας συνιστά τώρα επιτακτικό χρέος κάθε πολίτη όπως ποτέ άλλοτε.
Θάνος Ρόλδα
