ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΔΕΙΝΑ ΤΟΥΣ
Από την ιστορία τους οι Έλληνες, σαν να λέμε από τη φύση τους, είναι ταγμένοι να μάχονται με μεγαλύτερες δυνάμεις απ’ αυτούς. Μια πρόχειρη ματιά στη τελευταία αυτή φάση που διανύουμε, μετά την σύσταση του νεοελληνικού κράτους δηλαδή, μας βεβαιώνει πως η μόνη ήσυχη και σχετικά δημοκρατική περίοδο που βιώσαμε ως Έλληνες ήταν αυτή των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών.
Προς στιγμήν πιστέψαμε πως αφήσαμε πίσω μας τις αδελφοκτονίες, τους εθνικούς διχασμούς, τις χρεοκοπίες, τις μοναρχικές και στρατιωτικές δικτατορίες, τις ξένες πατρωνίες, τις τραγικές εκριζώσεις από πάτρια εδάφη, τις απώλειες εδαφών στην Κύπρο, τους πολέμους και τις κατοχές, και πως εισήλθαμε σε μία περίοδο ειρηνικής διαβίωσης και δημοκρατικής ξεγνοιασιάς. Δυστυχώς δεν ήταν έτσι. Για άλλη μία φορά η Ιστορία μας ειρωνεύτηκε.
Η σημερινή κατάσταση της οικονομίας και κοινωνίας, αν συγκριθεί με αυτήν που επικρατεί στις ανάλογες με την Ελλάδα χώρες και περιοχές, είναι απελπιστικά τραγική. Όχι τόσο στο πεδίο της οικονομίας, το οποίο σχετικά εύκολα επουλώνει τις πληγές του, όσο στις κλίμακες της κοινωνίας και τις σχέσεις μεταξύ τους. Απουσία συνοχής, έλλειψη εμπιστοσύνης, αξιακός ισοπεδωτισμός, ατομικός απομονωτισμός και ανυπαρξία πολιτικού οράματος, είναι στοιχεία, δυστυχώς όχι συμπτωματικά, που συνυπάρχουν και δημιουργούν δομικές απειλές για το μέλλον αυτού του τόπου.
Δεν ισχυρίζομαι πως η κατάσταση δεν είναι αναστρέψιμη. Είναι και μάλιστα εντός εύλογου χρονικού διαστήματος. Απλώς απαιτείται η εκπλήρωση ορισμένων προϋποθέσεων οι οποίες οφείλουν κατ’ αρχήν να κατανοηθούν ενιαία από εκείνους που ηγούνται σε κάθε μίκρο και μάκρο επίπεδο του δημόσιου και ιδιωτικού βίου. Οι προϋποθέσεις αυτές αφορούν στον τρόπο με το οποίο επικοινωνούν και δραστηριοποιούνται οι πολιτικές δυνάμεις, στον τρόπο με τον οποίο λαμβάνει γνώση των κρίσιμων καταστάσεων ο ελληνικός λαός και στον τρόπο με τον οποίο ασκεί την εξουσία του το κράτος. Χωρίς να αναλύω περαιτέρω τις διαστάσεις των τριών αυτών λειτουργικών πεδίων, θα υπογραμμίσω πως η κοινή τους βάση οφείλει να είναι οι αξίες της εντιμότητας, της δικαιοσύνης και της υπευθυνότητας και ο κοινός στόχος η παραγωγική και πολιτισμική ανασυγκρότηση της χώρας.
Ο τρόπος που συγκροτήθηκε το μεταπολεμικό κράτος και επομένως η ελληνική κοινωνία ήταν αναποτελεσματικός, αντιπαραγωγικός και σε τελευταία ανάλυση ξένος προς τις ελληνικές παραδόσεις. Ο υπέρ συγκεντρωτισμός, η υπέρμετρη αστυφιλία και η ερήμωση της ενδοχώρας, οι κοινωνικοί διαχωρισμοί και οι ολιγοπωλιακές δομές, ήταν τα δομικά χαρακτηριστικά που αργά ή γρήγορα θα οδηγούσαν στο σημείο που είμαστε τώρα. Άρα η κατανομή του ελληνικού πληθυσμού στην επικράτεια, και η συνακόλουθη εκείνη των παραγωγικών συντελεστών, ήταν όχι μόνο ακανόνιστη ευκαιριακή, πρόχειρη, αποκρουστικά δύσμορφη αλλά και ο κυριότερος παράγοντας που οδήγησε στο ξέσπασμα αυτής της κρίσης. Η υπέρ συγκέντρωση του πληθυσμού σε ένα μικρό μέρος γης και η ερήμωση του υπολοίπου άφησε αναξιοποίητο το πλούσιο δυναμικό της ενδοχώρας και κατασπατάλησε αυτό της πρωτεύουσας. Πουθενά αλλού στον κόσμο δεν υπάρχει αυτή η σχέση πληθυσμού πρωτεύουσας και πληθυθσμού υπόλοιπης χώρας που υπάρχει στην Ελλάδα. Το 48% του πληθυσμού είναι εγκαταστημένο στην πρωτεύουσα και αν δούμε το ποσοστό του ενεργού πληθυσμού τότε το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 54%. Το ποσοστό των επισημόνων που είναι συγκεντρωμένοι στην πρωτεύουσα ανέρχεται στο 75% και εκείνο των παραγωγικών δραστηριοτήτων στο 80%. Η κατάσταση αυτή είναι μαζί τραγική και κωμική. Πόσο βλακεία απαιτείται για να κατανείμει η πολιτική εξουσία με τις πράξεις της τις παραγωγικές δυνάμεις κατά αυτόν τον τρόπο; Αν εξετάσουμε την πληθυσμιακή συγκέντρωση στην Γερμανία για παράδειγμα θα δούμε πως μόνο 4 πόλεις, από τις 180, έχουν πληθυσμό πάνω από ένα εκατομμύριο και καμμία πάνω από 3 εκατομμύρια. Η ορθολογική σχέση φυσικών και ανθρώπινων πόρων είναι η βάση πάνω στην οποία μπορεί να στηριχθεί η ανάπτυξη, η ευημερία και ο πολιτισμός σε μία χώρα. Αυτό το απλό “δόγμα” της νεωτερικής περιόδου στην πολιτική και οικονομική ελίτ της Ελλάδας δεν έφτασε ακόμα.
Η αποκέντρωση και η περιφερειακή ανάπτυξη είναι ο πρώτος άξονας πάνω στον οποίο θα “πατήσει” ο δρόμος για την έξοδο από την κρίση. Ο δεύτερος άξονας είναι η κατάργηση της ολιγοπωλιακής δομής της ελληνικής οικονομίας μέσω της ενίσχυσης του ανταγωνισμού. Ιδιαίτερα στον πιστωτικό τομέα, που επικρατούν τέσσερις προβληματικές τράπεζες και μάλιστα εμπορικές και όχι αναπτυξιακές, στο λιανικό εμπόριο τροφίμων με τέσσερις επίσης “αλυσίδες” υπέρ αγορών, στους βιομηχανικούς κλάδους, στις μεταφορές, κλπ. Αυτές οι δομές της οικονομίας που χάραξαν αντιπαραγωγικά το μεταπολεμικό μόρφωμα που θεσπίσθηκε, είναι επιζήμιες και για την εθνική οικονομία αλλά και για το εισόδημα των πολιτών. Τα ολιγοπώλια διατηρούν υψηλές τις τιμές με μεγάλα περιθώρια μικτού κέρδους που δεν επανεπενδύονται παραγωγικά, θεωρούνται αντικίνητρα για την ανάπτυξη και αντιδρούν αρνητικά ακόμα και στην εισαγωγή νέων τεχνολογιών.
Κάτω από τα ολιγοπώλια συνυπάρχουν χιλιάδες μικρές κα πολύ μικρές επιχειρήσεις που μοιράζονται ένα μικρό ποσοστό προϊόντος από το σύνολο που παράγει ο κλάδος ή ο τομέας. Το ίδιο μοντέλο υπήρχε και κατά τον 19ο αιώνα όπου η μικροιδιοκτησία συνυπήρχε με τις μεγάλες γαιοκτησίες των προεστών.
Αυτές και άλλες πολλές ανάλογης σημασίας είναι οι διαρθρωτικές αδυναμίες και αντινομίες της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Καμμία από τις λεγόμενες μεταρρυθμίσεις δεν είναι άξια και ικανή να τις αντιμετωπίσει. Ούτε και οι εταίροι στην Ευρώπη αρθρώνουν λέξη επ' αυτών. Οι αλλαγές στους συντελεστές του ΦΠΑ, η κατάργηση των επικουρικών συντάξεων και άλλα τέτοια φαιδρά αποδεικνύουν πως εδώ και 4 μήνες οι εταίροι και η ελληνική κυβέρνηση βρίσκονται και σκέπτονται πολύ κάτω των περιστάσεων.
Η Αριστερά έχει μελετήσει στο παρελθόν τα θέματα αυτά και έχει καταγγείλει το μεταπολεμικό μοντέλο. Όμως στον ΣΥΡΙΖΑ μάλλον δεν βρίσκονται εκείνοι οι μελετητές που εμπλούτισαν της ελληνική βιβλιογραφία του οικονομικού χώρου. Αντίθετα βρίσκονται άνθρωποι με επιστημονικές “περγαμηνές” δυτικών πανεπιστημίων στα οποία δεπόζει ο νεοφιλελευθερισμός και τα οποία για δημοκρατικό άλλοθι και ποικιλία αφήνουν ένα περιορισμένο χώρο για τον γραφικό μαρξισμό.
Δεν μπορώ να πω ότι μ' ενδιαφέρει το ονομαστικό επίπεδο των αμοιβών της εργασίας όσο κυρίως και πρωτίστως με ενδιαφέρει η αγοραστική δύναμη των εργαζομένων. Αυτήν θέλω να διατηρήσω και να αυξήσω. Ο ΣΥΡΙΖΑ ελπίζω να γνωρίζει αυτό το απλό θέσφατο του πρωτοετή, αν και δεν το. δείχνει και να επιτεθεί στο υψηλό επίπεδο των τιμών.
Δεν μπορώ να εκπλήσσομαι και να εκθαμβόνομαι από τα έργα ανάπλασης του λεκανοπεδίου γιατί θα μαγνητίσουν και άλλους επαρχιώτες, αλλά να αγωνίζομαι για τα έργα παραγωγικής επέκτασης της ενδοχώρας. Τα οποία όχι μόνο θα διατηρήσουν τους πληθυσμούς τους αλλά θα τους αυξήσουν κιόλας. Με ενδιαφέρει να συνδέσω τη δημόσια διοίκηση με την παραγωγή και χωρικά και ουσιαστικά. Το υπουργείο Γεωργίας και οι πολυάριθμοι Οργανισμοί του οφείλουν να εδρεύουν στις γεωργικές περιφέρειες και νομούς και όχι στην Ομόνοια της Αθήνας. Αυτό το κριτήριο οφείλει να θεσπισθεί για ολόκληρη της Δημόσια Διοίκηση και όχι να δεχθεί “μεταρυθμίσεις” κυρίως μειώσεως του προσωπικού της.
Ιδού απλά και αυτονόητα πράγματα που η Δύση τα εισήγαγε εδώ και αιώνες και τα οποία ο ΣΥΡΙΖΑ, αν διαθέτει πολιτική οξυδέρκεια και κοινωνική ευαισθησία οφείλει να τα υλοποιήσει αμέσως και επειγόντως.
Θ/Κ
