humanact.gr

Η ΦΤΩΧΕΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΔΕΙΝΑ ΤΗΣ - αιτίες

E-mail Εκτύπωση PDF
Ευρετήριο Άρθρου
Η ΦΤΩΧΕΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΔΕΙΝΑ ΤΗΣ
αιτίες
ΑΙΤΙΑ
Όλες οι Σελίδες

Αν στο παρελθόν είχαν δοθεί κάποιες απαντήσεις για την ερμηνεία αυτών των φαινομένων και κυρίως για τις μαστιζόμενες απο τη φτώχεια χώρες, τις υπανάπτυκτες, σήμερα οι απαντήσεις αυτές δεν φαίνεται να έχουν πειστικότητα, γιατί το σκιάχτρο της φτώχειας έχει εισχωρήσει και μέσα στο πλούσιο μέρος του πλανήτη. Όλο και περισσότερο, τεράστιες μάζες πληθυσμών των αναπτυγμένων χωρών διαβιούν κάτω από τη λεγόμενη γραμμή της φτώχειας. Το ελάχιστο εισόδημα συντήρησης μικραίνει συνεχώς με ισχυρή τάση αναπαραγωγής που τείνει στο μηδέν. Εκατομμύρια άνθρωποι στην αναπτυγμένη και πολιτισμένη Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν εισόδημα μηδέν, με την ανεργία να αυξάνεται συνεχώς. Με τον κύκλο του “ορίου συντήρησης” να μεγαλώνει την ακτίνα του και να απορροφά ακόμα περισσότερους, ακόμα μεγαλύτερους αριθμούς, τους λεγόμενους μη απασχολίσιμους.

Ποιές είναι οι αιτίες της μαζικής φτωχοποίησης της παρούσας ιστορικής συγκυρίας; Πως από τη μαζική κατανάλωση πέρασε ο κόσμος στη μαζική φτωχοποίηση; Γιατί η χρυσή εποχή της ευημερίας δίνει τη θέση της στην εποχή της εξαθλίωσης;


Πολλοί θα πουν πως το θέμα δεν τους αφορά και θα αποδώσουν πεσιμιστικά τη κατάσταση στη μοίρα του ανθρώπινου είδους. Άλλοι θα τη θεωρήσουν κατά κάποιο τρόπο φυσική εξέλιξη και θα αναπαυθούν στην ασφάλεια των προνομίων τους. Γι' αυτούς όμως που προβληματίζονται και αναζητούν τις απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά, για τους σκεπτόμενους ανθρώπους δηλαδή, το θέμα είναι μείζονος σημασίας και η διευθέτηση του επείγουσα.

Για να αντιμετωπισθεί όμως αυτό το πρόβλημα, αυτή η δυσμορφία της φτώχειας, θα πρέπει να εξεταστούν οι αιτιολογικοί παράγοντες που τη προκαλούν. Και απ΄ εδώ τα πράγματα αρχίζουν και αποκτούν μια απίθανη πολυπλοκότητα. Οι οικονομολόγοι, οι κοινωνιολόγοι ή οι πολιτικοί δεν συμπίπτουν σε ένα κοινό τόπο ερμηνείας. Πολλές θεωρίες έχουν αποπειραθεί να ερμηνεύσουν το φαινόμενο και άλλες τόσες πολιτικές έχουν εφαρμοσθεί για να το επιλύσουν. Όμως τα αποτελέσματα που καταγράφησαν είναι απελπιστικά, οδυνηρά και μάλλον αποδεικνύουν ότι ούτε οι ερμηνείες ούτε οι πολιτικές κινήθηκαν προς τη σωστή κατεύθυνση.

Παρακάτω θα διατρέξουμε ορισμένες από τις θεωρίες που είδαν το φως στις δεκαετίες που πέρασαν.

  1. Οι λαοί είναι φτωχοί γιατί έτσι οι ίδιοι έχουν επιλέξει.

Με άλλα λόγια η φτώχεια συνιστά μία αξία στο σύστημα επιλογών αυτών των λαών. Οι Άγγλοι της Βικτωριανής εποχής εξηγούσαν την καθυστέρηση και την οπισθοδρομικότητα των λαών της Αφρικής και της Ασίας με το επιχείρημα ότι “οι ιθαγενείς είναι τεμπέληδες”. Επίσης οι Ρώσσοι κατά την Σοβιετική περίοδο θεωρούσαν τους λαούς της κεντρικής Ασίας καθυστερημένους γιατί δεν είχαν καμμία έφεση και φιλοδοξία να επιτύχουν οικονομική πρόοδο, προσκολημένοι στις παραδόσεις τους.

Οι θέσεις αυτές είναι εκ θεμελίων λανθασμένες γιατί δεν υπάρχει κανένας λαός ιστορικά που δεν επιθυμεί τη βελτίωση της οικονομικής του θέσης και του βιοτικού του επιπέδου. Θεωρίες τέτοιου τύπου θα πρέπει να θεωρηθούν ως ψευτοανθρωπολικές και οφείλουμε να τις απορρίψουμε.

  1. Η χώρα είναι φτωχή γιατί δεν διαθέτει πλούσιους φυστικούς πόρους.

Τα απλά φαινόμενα που πάντα όμως εξαπατούν, μπορούν να δικαιολογήσουν αυτή τη θέση. Όταν δεν υπάρχει γόνιμο υπέδαφος, και όταν τα εδάφη είναι ξερικά ή ορεινά, με λιγοστά δάση, πως είναι δυνατόν να υπάρξει οικονομική ανάπτυξη; Για παράδειγμα οι Βεδουίνοι της ερήμου δεν είναι δυνατόν να αναπτυχθούν. Όμως αν λάβουμε ως ορθή τη θέση αυτή τι θα μπορούσαμε να πούμε για την ανάπτυξη του Ισραήλ ή της Ελβετίας που επίσης δεν διαθέτουν φυσικούς πόρους. Το ίδιο θα μπορούσαμε να πούμε και για ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ, οι οποίες διαθέτουν άφθονους φυσικούς πόρους αλλά το επίπεδο ανάπτυξης τους είναι πολύ χαμηλότερο από εκείνες που δεν διαθέτουν.

  1. Η φτώχεια μιας χώρας οφείλεται στην αποικιοκρατική αφαίμαξη του πλούτου της.

Η θέση αυτή είναι ευρέως διαδεδομένη στην βιβλιογραφία γιατί οι αποικιοκράτες επεδίωκαν πάντα την βελτίωση της δικής τους θέσης παρά των ιθαγενών. Αν όμως προσπαθήσουμε να την γενικεύσουμε, να τη μετατρέψουμε δηλαδή σε επιστημονική θεωρία, τότε προκύπτουν ερωτήματα. Γιατί για παράδειγμα οι χώρες της Λατινικής Αμερικής, που έπαψαν προ πολλού να είναι αποικιοκρατούμενες, παραμένουν σε καθεστώς ένδειας; Ή γιατί χώρες πρώην αποικίες όπως η Αυστραλία, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς, βρίσκονται σήμερα στην κορυφή της ομάδας των αναπτυγμένων χωρών; Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και τη βρεταννική Ινδία, η οποία είναι σήμερα η πιο εξελιγμένη περιοχή της Ινδίας. Άρα ούτε και αυτή η θέση μπορεί να δώσει εξηγήσεις για το φαινόμενο της καθυστέρησης.

  1. Η φτώχεια είναι αποτέλεσμα της ταξικής εκμετάλλευσης.

Κάθε χώρα που βρίσκεται σε υπανάπτυξη έχει ένα δυαδικό χαρακτήρα. Ένα πολύ μικρό μέρος του πληθυσμού είναι πολύ πλούσιο και ένα πολύ μεγάλο μέρος του είναι φτωχό. Οι δύο αντίθετες όψεις του νομίσματος είναι η συνέπεια μηχανισμών εκμετάλλευσης που παράγουν διαρκώς την ανανέωση ενός φαύλου κύκλου. Οι λαοί της Λ. Αμερικής ή της Μέσης Ανατολής δεν βρίσκουν κανένα λόγο να αυξήσουν το εισόδημα τους με αρδευτικά έργα, ή καλύτερες ποικιλίες ή να εκτρέψουν καλύτερες ράτσες ζώων, όταν γνωρίζουν ότι οποιαδήποτε βελτίωση πάνω από το όριο συντήρησης θα την καρπωθούν οι γαιοκτήμονες, οι φοροοισπράκτορες, οι τοκογλύφοι και οι μεσάζοντες. Η εντατική εκμετάλλευση είναι ένας βασικός παράγοντας που αφαιρεί κάθε κίνητρο για αύξηση των προσπαθειών οικονομικής ανάπτυξης.

Αν και η θεωρία αυτή έχει απαράμιλλη ισχύ μπορούμε να εντοπίσουμε κάποιες εξαιρέσεις. Για παράδειγμα στην Ινδία πολλά εκατομμύρια ανθρώπων διαθέτουν ιδιόκτητο αγροτικό κλήρο, με μικρό βαθμό εκμετάλλευσης στο στάδιο της εμπορίας, αλλά συνεχίζουν να τελούν σε παρατεταμένη συνθήκη φτώχειας.



Dedicated Cloud Hosting for your business with Joomla ready to go. Launch your online home with CloudAccess.net.