Η ΓΕΡΜΑΝΙΑ, Ο ΣΟΙΜΠΛΕ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΡΕΟΣ
Γνωρίζουμε από την ιστορία ότι οι Γερμανοί δεν φημίζονται για την ευφυή εξωτερική τους πολιτική ούτε για τον οξυδερκή τρόπο με τον οποίο χειρίζονται τις ευρωπαϊκές υποθέσεις. Λειτουργούν κυρίως με τους κανόνες μιας χονδροκομένης πειθαρχίας και της λογικής του τύπου έπαινος / τιμωρία. Έχοντας την αυτοπεποίθηση της ισχυρής οικονομικής δύναμης, οι Γερμανοί πιστεύουν πως αυτό τους δίνει το απαράμιλλο δικαίωμα να μετατρέψουν αυτή τη δύναμη και σε πολιτική δεσποτία, έναντι των εταίρων και συμμάχων χωρών.
Παρ' ότι η τυπική ενοποίηση των δύο Γερμανιών συντελέσθηκε κατά τη δεκαετία του '90, στην ουσία οι διαφορές στην νοοτροπία, στην οικονομική απόδοση, στις αμοιβές και στην κουλτούρα είναι ακόμα ευδιάκριτες μεταξύ των γερμανών και επί πλέον δημιουργούν λειτουργικές δυσαρμονίες εντός της κοινωνίας.
Για την επίτευξη της ενοποίησης οι γερμανοί δεν δίστασαν να καταστρατηγήσουν τα κριτήρια της συνθήκης του Μάαστριχτ, με την ανοχή των άλλων εταίρων, και αφού πέτυχαν τον σκοπό τους, άρχισαν να ελέγχουν και να επιτηρούν όσους έπρατταν το ίδιο, ανταποκρινόμενοι στο πνεύμα του αυταρχικού επιθεωρητή με το οποίο τους προίκησε η παράδοση.
Εξ' άλλου είναι δύσκολο να ξεχασθεί η θέση που πήραν στο γιουγκοσλαβικό με την οποία ουσιαστικά θέλοντας να αποκτήσουν επιρροή στα δυτικά Βαλκάνια, οδήγησαν στη διάλυση της χώρας και στον καταστροφικό πόλεμο.
Η οικονομική κρίση της ευρωζώνης ήταν γι' αυτούς μία καλή αφορμή να πάρουν στα χέρια τους τα ηνία της πολιτικής διακυβέρνησης της Ευρώπης και των ευρωπαϊκών θεσμών. Κατά το 2010, χώρες του Νότου όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία εμφάνισαν ένα μεγάλο χρέος που ήταν δύσκολο γι' αυτές να το εξυπηρετήσουν. Για τους γερμανούς όμως και την Ένωση ήταν πολύ εύκολο να ξεκαθαρίσουν την υπόθεση αυτή, γρήγορα, απλά και με μικρό κόστος. Άδραξαν όμως την ευκαιρία που ανέμεναν οι γερμανοί και επέδειξαν διαθέσεις μομφής και τιμωρίας για τους “άστατους, ψεύτες και τεμπέληδες” νοτίους και ειδικότερα για τους Έλληνες.
Επέλεξαν να επιβάλλουν προγάμματα μακροπρόθεσμης αυστηρής λιτότητας και περιορισμού της κυκλοφορίας του χρήματος στο Νότο, προκειμένου να μειωθεί ο πλούτος και το βιοτικό επίπεδο των λαών του. Το γεγονός ότι τα κύματα ύφεσης που γιγαντώνονταν και που νομοτελειακά θα έσκαγαν και στην αυλή τους δεν τους απασχολούσε διόλου δεδομένου του αυξημένου όγκου εξαγωγών τους προς τις ασιατικές χώρες και τις ΗΠΑ. Άλλωστε η πτώση των αξιών του εθνικού ενεργητικού αυτών των χωρών ήταν μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για να ασκήσουν οι γερμανικές μεγάλες εταιρίες κερδοφόρο επιχειρείν. Ταυτόχρονα με τα προγράμματα λιτότητας χρηματοδοτούσαν το ελληνικό χρέος για παράδειγμα, με τεράστια ποσά προκειμένου να διτηρηθεί η ζώνη του ευρώ και η γερμανική οικονομία όχι μόνο ανέπαφη αλλά και ακμάζουσα. Η αλήθεια είναι ότι δημιουργήθηκαν ευρωπαϊκοί μηχανισμοί αντιμετώπισης της κρίσης αλλά με βραχυχρόνια αποτελεσματικότητα και με σκοπό την γερμανική ενίσχυση. Όλοι οι άλλοι εταίροι αποδέχθηκαν την γερμανική ιδέα της μείωσης του βιοτικού επιπέδου των χωρών που αντιμετώπιζαν κρίση χρέους προσδοκώντας και αποβλέποντας στην προσπόρηση των πόρων τους.
Οι υπολογισμοί τους όμως αποδείχθηκαν λανθασμένοι γιατί η κρίση δεν παρέμεινε στο στενό και ελεγχόμενο πλαίσιο των “μικρών χωρών” αλλά επεκτάθηκε και σε μεγάλες οικονομίες όπως η Ισπανική και Ιταλική. Ίσως και η Γαλλική σε ένα δεύτερο στάδιο. Βεβαίως η Γερμανία επιβράβεψε τον εαυτό της με την αυταρέσκεια της πολιτικής κυριαρχίας έναντι των άλλων αλλά έχασε την πολιτική νομιμοποίηση.
Δεδομένης της αλληλοσυσχέτισης οικονομίας και πολιτικής, η παρατεταμένη ύφεση που προκάλεσε η “μνημονιακή λιτότητα” θα οδηγήσει και σε ευρωπαϊκή ύφεση με οδυνηρές συνέπειες στο στίβο της διεθνούς ανταγωνιστικότητας και στις διεθνείς αγορές. Αν έτσι εξελιχθούν τα πράγματα ότε η γερμανική πολιτική κυριαρχία θα πληγεί από έναν συνασπισμό κρατών εντός της Ένωσης τα οποία θα αναζητήσουν μια νέα ισορροπία στο συσχετισμό δυνάμεων. Η Γερμανία για άλλη μια φορά θα απειληθεί με απομόνωση.
Το ελληνικό χρέος στις αρχές του 2010 ήταν περίπου 290 δις ευρώ. Αν απ' αυτό αφαιρέσουμε το λευκό χρέος δηλαδή το 60% του ΑΕΠ που αποδέχεται η συνθήκη του Μάαστριχτ τότε το “βαρύ” χρέος ανέρχονταν στα 174δις€.
Οι γερμανοί και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί αν δεν διακατέχονταν από την αυθόρμητη παρόρμηση για τιμωριτικές πολιτικές, προς γνώση και συμόρφωση των άλλων, κυρίως Ιταλών και Ισπανών, θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν την ελληνική περίπτωση, με πολύ λιγότερα χρήματα σε σχέση μ' αυτά που δαπάνησαν. Γιατί με το πρώτο μνημόνιο των 110 δις, το δεύτερο των 130δις και το “ιδιωτικό” κούρεμα των 100δις, το συνολικό ποσό που δαπανήθηκε άγγιξε τα 340δις€. Αν προσθέσουμε ακόμα τις απώλειες του ελληνικού ΑΕΠ (17%) και τη μείωση των αμοιβών της μισθωτής εργασίας, (20% κατά μέσο όρο), τότε οι απώλειες για την ελληνική οικονομία είναι τρομακτικές και δύσκολα αναπληρώσιμες. Οι απώλειες δε για την Ευρώπη από την εφαρμογή της πολιτικής της γερμανικής πυγμής ισούνται με 166 δις€ (174-340). Το ποσό αυτό βέβαια για την Ένωση που παράγει ένα ΑΕΠ της τάξης των 15,5τρις€, μοιάζει σταγόνα στον ωκεανό αλλά αν προστεθούν και οι χρηματοδοτήσεις των χρεών της Ιταλίας και Ισπανίας που δεν θα αργήσουν να καταστούν αναγκαιότητα (2 τρις) τότε το πράγμα αρχίζει να σοβαρεύεται. Η ευρωζώνη ενδέχεται να βυθιστεί σε υφεσιακή περίοδο και οι απώλες ανταγωνιστικότητας στις διεθνείς αγορές θα είναι μεγάλες.
Από την άλλη πλευρά, σκέφτεται κανείς πως αν η πολιτική που εφαρμόστηκε σχετικά με το Νότο και κυρίως με την Ελλάδα είχε θετικά αποτελέσματα, τότε ας πάνε χαλάλι οι απώλειες των 166δις που προήλθαν από τον γερμανικό εγωϊσμό. Αλλά βλέποντας την πραγματικότητα διαπιστώνουμε ότι τα αποτελέσματα είναι ακραίως αρνητικά. Η ανεργία έχει ξεπεράσει και αυτήν της περιόδου του Μεγάλου Κράχ, το χρέος αντί να μειωθεί αυξάνεται και είναι κοντά στα 345δις, ίσως και περισσότερο, οι οικονομικές δραστηριότητες επικίνδυνα μειωμένες και το κυριότερο, η εμπιστοσύνη και η κοινωνική συνοχή επικίνδυνα λαβωμένες.
Δεν μπορώ να ξέρω με βεβαιότητα που αποσκοπεί η επίσκεψη του γερμανού υπουργού οικνομικών στην Αθήνα. Μπορώ όμως να εκτιμήσω ότι αυτή αποβλέπει στην δημιουργία ευνοϊκών κριτικών από τους γερμανούς ψηφοφόρους για το κόμμα της κυρίας Μέρκελ (CDU), αφού η Γερμανία βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο. Η επίσκεψη θα συνοδευτεί και από μια μικρή συνεισφορά της Γερμανίας προς το Αναπτυξιακό Ταμείο, που επίκειται να δημιουργηθεί προκειμένου η ελληνική οικονομία να αρχίσει να ανακάμπτει.
Φυσικά η κριτική αυτή της γερμανικής πολιτικής δεν απαλάσσει τους Έλληνες πολιτικούς από τις μεγάλες, ιστορικές και πρωτοφανείς ευθύνες τους. Μόλις προχθές ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας, (EYROSTAT) σε συνέντευξη του δήλωσε ότι από το 2004 έως το 2009 τα στοιχεία που προσκόμιζαν στην υπηρεσία του οι ελληνικές αρχές ήταν όλα ψευδή. Στην ίδια περίοδο και ενώ όλοι στην Ελλάδα γνώριζαν τις μεγάλες αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας, οι τότε κυβερνήσεις δεν έπραξαν το παραμικρό προκειμένου αυτές, εν μέρει έστω, να αντιμετωπιστούν. Αντίθετα κατά τα έτη 2007 και '08 το δημόσιο χρέος εκτινάχθηκε στα ύψη φθάνοντας το 129% του ΑΕΠ. Ακολούθησε ο πανικός των μετέπειτα κυβερνήσεων, η τυφλή υπακοή και η υποκριτική δουλοπρέπεια, στοιχεία που έφεραν την Ελλάδα στη θέση του διεθνούς παρία και της εθνικής ταπείνωσης.