ΚΛΕΙΣΤΕΣ ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΛΟΓΩ ΙΟΥ

 

Κάθε σύγχρονος πολίτης σε κάθε ήπειρο και σε κάθε χώρα άρχισε και τελικά κατάφερε να συνειδητοποιήσει ότι τον κόσμο κυβερνά μια φρικτή αβεβαιότητα. Ιδιαίτερα μετά το τέλος του παγκόσμιου διπολισμού οι εξελίξεις που ακολουθούσαν η μία την άλλη ήταν πολύ δύσκολο να προβλεφθούν. Είτε η ταχύτητα που εναλλάσσονταν ήταν τεράστια είτε το μυαλό των ανθρώπων ήταν αργό πάντα ή σχεδόν πάντα οι παγκόσμιοι ηγέτες έπαιρναν μέτρα «μετά το γεγονός».

Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι αυτό της κρίσης του 2008 που έπιασε στον ύπνο όλους τους σοβαρούς κυβερνήτες ακόμα και αυτόν της Αμερικής. Ακόμα και αυτόν γιατί υποτίθεται πως από την θέση την οποία κατέχει ο ορίζοντας της πολιτικής του όρασης είναι μεγαλύτερος από αυτόν κάθε άλλου.

Η πανδημία του κοροναϊού που πλήττει σχεδόν ολόκληρη την ανθρωπότητα δεν είναι κάτι που θα μπορούσε να προβλεφθεί γιατί ασφαλώς δεν προέκυψε από τις δραστηριότητες των κυβερνήσεων ή των δημόσιων φορέων. Ήταν μάλλον αποτέλεσμα πολύπλοκων φυσικών διεργασιών που όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις οι αιτιογενείς παράγοντες παραμένουν ακόμα άγνωστοι.

Πολλοί εμφανίσθηκαν με τον ισχυρισμό ότι η φύση εκδικείται, αργά ή γρήγορα. Οι επιβαρύνσεις που έχει υποστεί από την ανθρώπινη δραστηριότητα προκάλεσαν την κλιματική αλλαγή η οποία παράγει συνέπειες σε όλους σχεδόν του τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Άλλοι ισχυρίζονται ότι ο ιός ήταν παράπλευρη απώλεια των δοκιμών και των ερευνών των βιολογικών εργαστηρίων ανά τον κόσμο και άλλοι ότι αποτελεί όπλο στα χέρια μοχθηρών δυνάμεων που επιβουλεύονται την ανθρωπότητα με σκοπό την δεσποτική ηγεμονία.

Όπως και νάχει εκείνο που βιώνει ο κόσμος αυτή την περίοδο είναι ότι ξαφνικά όλοι εξισώθηκαν κάτω από τον ίδιο παρονομαστή και ότι η μοίρα για κάποιο διάστημα φαίνεται πως είναι κοινή για όλους. Οι οικονομικές και κοινωνικές διακρίσεις έχουν παραγκωνιστεί και όλοι βρίσκονται αντιμέτωποι με τον ίδιο κίνδυνο αδιακρίτως.

Φαίνεται προς στιγμήν ότι τα μεγάλα κοινωνικά χάσματα και οι συγκρούσεις ιδεών και εκτιμήσεων θα γεφυρωθούν από την προσπάθεια προστασίας της κοινωνίας ως σύνολο. Ήδη άρχισαν να διαφαίνονται ορισμένες συνέπειες που τείνουν να διαπεράσουν τις μικρές και μεγάλες κοινωνικές κοινότητες.

Α. το κράτος και η κυβερνητική του κεφαλή εμφανίζεται ότι παίζουν το ρόλο τους ως ανεξάρτητη αρχή από ειδικά συμφέροντα και λαμβάνουν αποστάσεις απ’ όλους αν και ακόμα όχι ίσες,

Β. το κράτος εισέρχεται σε νέα φάση που κάτω από τις νωθρές ομαλές συνθήκες όπως έδειξε δεν ήταν ικανό να εγκαινιάσει. Αναφέρομαι στην ψηφιοποίηση των λειτουργιών του που κόβει τις ύποπτες συναλλαγές και τις διεφθαρμένες εμπλοκές πολίτη / δημοσίου λειτουργού. Η γραφειοκρατία απλοποιείται και τώρα είναι οι συνθήκες ευνοϊκές να αναδιαταχθεί το κρατικό προσωπικό με κριτήριο τις πραγματικές ανάγκες ορισμένων κρατικών τομέων, όπως για παράδειγμα ο τομέας της υγείας. Η ψηφιοποίηση θα σηκώσει την κοινωνία πολλά επίπεδα και θα αυξήσει μαζί και την παραγωγικότητα στην οικονομία.

Γ. αποκαθίσταται η χαμένη εμπιστοσύνη του πολίτη με τις κρατικές λειτουργίες αρκεί η αποστασιοποίηση από εντοπισμένα συμφέροντα να μη υπονομευθεί από τις πρακτικές των «παραθυριών» στη νομική αλυσίδα.

Δ. αναδεικνύονται ως κυρίαρχα τα περιεχόμενα ορισμένων εννοιών και συλλογικών αξιών όπως αυτό της υπεροχής της ανθρώπινης ζωής και της δημόσιας υγείας έναντι για παράδειγμα της οικονομικής συσσώρευσης.

Ε. αναδεικνύονται ηγεσίες σε κάθε τομέα της κοινωνίας και κυρίως στον πολιτικό οι οποίες κυριαρχούν με την ορθότητα τους και καταργούν το γενικευμένο χλευαστικό σχετικισμό του παρελθόντος. Η κυβέρνηση δείχνει ότι πήρε την κατάσταση στα χέρια της με αποφασιστικότητα και σύνεση κάτι που δεν αμφισβητείται από κανένα πέραν μιας μικρής αντιδραστικής μειοψηφίας. Φαίνεται πως ξεκίνησε η κυριαρχία λησμονημένων αρχών όπως πειθαρχία, αλληλεγγύη, κοινωνική προστασία, ιεραρχία και διάκριση του ικανότερου και καταρτισμένου από τον τυχαίο και σαλτιμπάγκο θορυβοποιό. Φιλοδοξία και στόχος θα πρέπει να είναι οι νέες σχέσεις να κτιστούν με ανθεκτικά υλικά ώστε να αντέξουν και μετά τη υγειονομική κρίση.

Στ. οι απώλειες ανθρώπινων ζωών από τον ιό είναι ένα οδυνηρό γεγονός. Είναι το τίμημα των θετικών αλλαγών που εισέρχονται στις δημόσιες λειτουργίες, τίμημα που οφείλει να περιοριστεί στο επίπεδο του ελάχιστου. Οι οικονομικές απώλειες είναι ένα άλλο είδος τιμήματος λιγότερου σοβαρού επιπέδου ασφαλώς αλλά όχι αμελητέου. Η κρίση που θα φέρει η μείωση των οικονομικών δραστηριοτήτων ενδεχομένως να είναι χειρότερη από εκείνη της πρόσφατης δεκαετίας αλλά οι προοπτικές αντιμετώπισης της είναι πολύ πιο ισχυρές.

Ζ. στην οικονομία υπάρχουν τομείς, όπως ο τουρισμός για παράδειγμα που θα υποστούν παροδική καθίζηση αλλά υπάρχουν και άλλοι που θα δουν μεγαλύτερους κύκλους δράσεων όπως αυτοί των τροφίμων, και των φαρμάκων. Φυσικά το γενικό ισοζύγιο θα είναι αρνητικό αλλά αν το διάστημα των περιοριστικών μέτρων είναι μικρό, κάτι που εξαρτάται από τους πολίτες, τότε μικρό θα είναι και το οικονομικό κόστος.

Η. τέλος εντός της Ε. Ένωσης οι εξελίξεις με κινητήρα την υγειονομική κρίση είναι από τη μία αναπάντεχες και από την άλλη αποκαλυπτικές. Για άλλη μία φορά η Γερμανία και οι σύμμαχοι της, έδειξαν ότι ακόμα και σε ζητήματα όπως η δημόσια υγεία, είναι άτεγκτοι και ακραίως ιδιοτελείς. Θέλοντας να επιβάλλουν τον ESM ως το μοναδικό εργαλείο χρηματοδότησης αποβλέπουν στην περεταίρω συγκέντρωση του εθνικού πλούτου των χωρών που θα πληγούν περισσότερο από τον ιό όπως η Ιταλία ή Ισπανία γιατί η κάλυψη των δημοσιονομικών ελλειμμάτων αυτών αλλά ενδεχομένως και άλλων χωρών θα επιβάλλει τα περίφημα μνημόνια. Και άλλες δημόσιες και ιδιωτικές μονάδες θα περιέλθουν στο γερμανικό ή ολλανδικό οικονομικό σύστημα δηλαδή διεύρυνση των ανισοτήτων και των χασμάτων ευημερίας.

Θ. η εθνική εσωστρέφεια που θα προκληθεί θα οδηγήσει στην αναβίωση του εθνοκεντρικού πνεύματος αντί του ευρωπαϊκού, γεγονός που θα πλήξει πρώτα και κύρια την Γερμανία. Η ανισυσπείρωση που θα προκληθεί από όλους τους άλλους εναντίον της και ενδεχομένως ρήτρες εισαγωγών των προϊόντων της θα πλήξει σε δεύτερο χρόνο το οικονομικό της σύστημα που ήδη άρχισε να εμφανίζει σημάδια πρόωρης κόπωσης.

Η κρίση του κορονοιού θα αντιμετωπιστεί όπως έχει συμβεί τόσες άλλες φορές στην ιστορία της ανθρωπότητας. Εκείνο που θα αποκαλύψει όμως είναι ποιος βρέθηκε κάτω από το ύψος των περιστάσεων που επιβάλλουν οι ευρωπαϊκές αξίες της νεωτερικότητας και ποιος πάνω από αυτές. Ποιος συμβάλει στην οικοδόμηση του πολιτισμού και ποιος συμβάλλει στην αποσάθρωση του.